Thừa kế quyền sử dụng đất nhưng mảnh đất đang bị người khác chiếm giữ thì giải quyết như nào theo hướng nào?

1. Thực tế phổ biến và những tranh chấp phát sinh

Trong thực tiễn, không hiếm trường hợp người được thừa kế quyền sử dụng đất gặp khó khăn khi mảnh đất thuộc di sản lại đang bị người khác chiếm giữ, sử dụng hoặc tự ý đứng tên giấy chứng nhận. Tình huống này xảy ra nhiều trong gia đình, khi sau khi cha mẹ mất, một người thân tự ý kê khai, canh tác, xây dựng trên đất, thậm chí làm sổ đỏ cho riêng mình mà không có sự đồng thuận của các đồng thừa kế khác.

Cũng có những trường hợp phức tạp hơn, khi người ngoài – hàng xóm hoặc người thuê đất trước đây – vẫn tiếp tục chiếm giữ, xây nhà hoặc rào đất, khiến người thừa kế không thể nhận và đăng ký quyền sử dụng đất hợp pháp. Từ đó phát sinh tranh chấp kéo dài, ảnh hưởng đến quyền sở hữu, việc cấp sổ đỏ và quyền định đoạt tài sản của người thừa kế.

Một số vụ án thực tế đã ghi nhận việc Tòa án buộc người chiếm giữ đất phải trả lại cho các đồng thừa kế hợp pháp. Ví dụ: Sau khi cha mất, anh B được chia thừa kế mảnh đất 300 m² tại quê. Tuy nhiên, người hàng xóm C đã xây nhà lấn sang 50 m² từ nhiều năm trước. Khi anh B làm thủ tục đăng ký thừa kế quyền sử dụng đất, Văn phòng đăng ký đất đai yêu cầu phải xác định ranh giới, hiện trạng sử dụng rõ ràng. C còn không đồng ý trả đất, dẫn đến tranh chấp kéo dài.

2. Phân tích pháp lý về quyền thừa kế và xử lý khi đất bị chiếm giữ

Khi mảnh đất được thừa kế đang bị người khác chiếm giữ, điều quan trọng là hiểu rõ quyền thừa kế hợp pháp và cách pháp luật bảo vệ người thừa kế. Theo Bộ luật Dân sự 2015, quyền sử dụng đất là tài sản thuộc di sản thừa kế, và người thừa kế sẽ được hưởng quyền này ngay khi người để lại di sản qua đời. Dù đất chưa sang tên hay chưa đăng ký biến động, người thừa kế vẫn có quyền yêu cầu chấm dứt hành vi chiếm giữ trái pháp luật và đòi lại đất (Điều 609 và 166 BLDS 2015).

Người chiếm giữ đất mà không có căn cứ pháp luật không được phép định đoạt, chuyển nhượng hay cản trở người thừa kế. Tòa án sẽ xem xét thời gian chiếm giữ, mức độ can thiệp và ý thức của người chiếm giữ để ra quyết định, có thể yêu cầu trả lại đất, tháo dỡ công trình hoặc bồi thường nếu có.

Luật Đất đai 2024 cũng quy định người thừa kế có quyền đăng ký biến động, sang tên đất. Tuy nhiên, nếu đất đang tranh chấp hoặc bị chiếm giữ, cơ quan đăng ký đất đai sẽ tạm hoãn sang tên cho đến khi tranh chấp được giải quyết. Trong trường hợp người chiếm giữ là đồng thừa kế, Tòa án sẽ phân chia di sản theo phần quyền hợp pháp của từng người và buộc các đồng thừa kế thực hiện đúng nghĩa vụ.

Như vậy, người thừa kế vừa có quyền đòi lại đất, vừa được pháp luật bảo vệ quyền sở hữu, đồng thời có cơ sở thực hiện thủ tục hành chính để bảo vệ quyền lợi một cách hợp pháp và hiệu quả, hạn chế tranh chấp kéo dài và tránh mất tài sản.

3. Hướng giải quyết thực tiễn

Khi mảnh đất thừa kế bị chiếm giữ, người thừa kế nên:

Thu thập giấy tờ chứng minh quyền thừa kế hợp pháp, bao gồm di chúc (nếu có), giấy chứng tử và Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Làm đơn hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất, bước này giúp giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng, giảm thiểu xung đột.

Nếu hòa giải không thành, khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu trả lại đất, tháo dỡ công trình xây dựng trái phép và bồi thường thiệt hại nếu có.

Trong các vụ tranh chấp phức tạp, đặc biệt khi có đồng thừa kế liên quan hoặc người chiếm giữ từ lâu, việc nhờ luật sư hỗ trợ là cần thiết để bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp và tuân thủ đúng thủ tục pháp luật.

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Trần Ngọc Mạnh; Ngày viết: 11/11/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website:https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

Các bài viết liên quan: