Khi bố mẹ qua đời không để lại di chúc, ai được quyền hưởng thừa kế?

1. Quy định về người được hưởng thừa kế khi người mất không để lại di chúc

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, người được quyền hưởng di sản được xác định theo thứ tự hàng thừa kế như sau:

- Hàng thừa kế thứ nhất: gồm vợ, chồng, cha mẹ ruột hoặc nuôi, con ruột hoặc con nuôi của người đã mất.
- Hàng thừa kế thứ hai: gồm ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột, cháu ruột (nếu người mất là ông, bà).
- Hàng thừa kế thứ ba: gồm cụ nội, cụ ngoại, bác, chú, cô, dì, cậu ruột; cháu ruột (nếu người mất là bác, chú, cô, dì, cậu); và chắt ruột (nếu người mất là cụ).

Như vậy, khi người cha mẹ mất không có di chúc, di sản sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Trường hợp người thuộc hàng thừa kế thứ nhất đã chết, từ chối nhận di sản hoặc bị truất quyền thừa kế, phần tài sản đó sẽ được chuyển cho người ở hàng thừa kế tiếp theo.

Những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau, không phân biệt con trong hay ngoài giá thú. Chỉ cần xét nghiệm ADN cùng huyết thống với người đã mất hoặc có giấy khai sinh thì vẫn được hưởng thừa kế bằng những người con khác cùng hàng.

2. Thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế

Theo Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015:

- 30 năm đối với bất động sản (như đất, nhà ở);

- 10 năm đối với động sản (như tiền, xe, tài sản khác).

Thời hiệu được tính từ ngày mở thừa kế (ngày cha mất). Hết thời hạn này, nếu không có yêu cầu chia di sản, tài sản sẽ thuộc về người đang quản lý hợp pháp hoặc thuộc về Nhà nước nếu không có ai quản lý.

3. Trình tự, thủ tục nhận thừa kế khi không có di chúc

Theo quy định tại điều 58 Luật Công chứng, người thừa kế có thể thực hiện Văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc Văn bản khai nhận di sản tại tổ chức công chứng. Dưới đây là thủ tục, trình nhận thừa kế khi không có di chúc:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

- Phiếu yêu cầu công chứng;
- Giấy chứng tử của người cha;
- Giấy tờ chứng minh quan hệ với người để lại di sản;
- Giấy tờ chứng nhận quyền sử dụng, quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, sổ hồng, đăng ký xe…);
- CCCD/Hộ chiếu của người thừa kế;
- Dự thảo văn bản thỏa thuận hoặc khai nhận di sản (nếu có).

Bước 2:Niêm yết công khai

Tổ chức công chứng niêm yết thông báo trong 15 ngày tại UBND cấp xã nơi người cha thường trú cuối cùng để bảo đảm không có tranh chấp, khiếu nại.

Bước 3: Ký công chứng và nhận kết quả

Sau thời gian niêm yết, nếu không có ý kiến phản đối, người thừa kế sẽ được ký văn bản thỏa thuận hoặc khai nhận di sản. Sau đó nộp lệ phí, hoàn tất thủ tục và nhận văn bản công chứng hợp pháp để làm cơ sở đăng ký sang tên tài sản thừa kế.

4. Một số trường hợp không được hưởng di sản thừa kế

Căn cứ tại điều 613 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản qua đời. Như vậy, nếu tại thời điểm mở thừa kế của cha mẹ, con không còn sống hoặc chưa thành thai thì sẽ không được hưởng thừa kế. Khi cha mẹ mất mà không có di chúc, những trường hợp sau đây sẽ không được hưởng di sản thừa kế

- Trường hợp con không còn sống vào thời điểm thừa kế.

- Trường hợp 2: Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó.

- Trường hợp 3: Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.

- Trường hợp 4: Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng.

Khi cha mẹ mất không để lại di chúc, tài sản sẽ được chia theo pháp luật cho hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, mẹ, con (cả con nuôi và con ngoài giá thú). Người thừa kế cần thực hiện thủ tục công chứng, niêm yết và ký văn bản thỏa thuận hoặc khai nhận di sản để được công nhận quyền thừa kế hợp pháp.

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Thị Khánh Linh; Ngày viết: 16/10/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

Các bài viết liên quan: