Hiểu đúng về quy hoạch và giải phóng mặt bằng: Quy định, bồi thường và quyền người dân

1. Giải phóng mặt bằng là gì?

Giải phóng mặt bằng là quá trình thực hiện các công việc liên quan đến việc di dời nhà cửa, cây cối, công trường và một bộ phận dân cư đến một phần đất cụ thể được chỉ định để phục vụ cho việc cải tạo, mở rộng hoặc xây dựng công trình mới trên đó.

Quá trình giải phóng mặt bằng được thực hiện khi nhà nước có quyết định thu hồi đất trong các trường hợp như:

- Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh;

- Phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng;

- Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai;

- Thu hồi đất do tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ gây nguy hiểm đến tính mạng con người.

Giải phóng mặt bằng là một quá trình phức tạp và có thể kéo dài bởi tranh chấp, do đó cần phải cân bằng lợi ích của cả chủ đầu tư và người dân.

2. Quy trình giải phóng mặt bằng

Bước 1: Quyết định thu hồi đất

Căn cứ pháp lý để ra quyết định thu hồi đất

Quyết định thu hồi đất được ban hành dựa trên các căn cứ pháp lý cụ thể, bao gồm Luật đất đai 2024, các văn bản hướng dẫn thi hành, và các nghị định liên quan đến việc thu hồi đất phục vụ cho mục đích công cộng, quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế - xã hội. Căn cứ pháp lý này giúp đảm bảo rằng việc thu hồi đất được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.

Thủ tục ban hành quyết định

Trước khi ra quyết định thu hồi đất, cơ quan có thẩm quyền phải tiến hành các bước như kiểm tra thực tế, lập biên bản và xin ý kiến của các cơ quan liên quan. Sau đó, quyết định thu hồi đất sẽ được thông qua và ban hành theo quy định pháp luật. Quyết định thu hồi đất cần được công bố rộng rãi và gửi đến các đối tượng bị ảnh hưởng, nhằm đảm bảo tính minh bạch và công khai trong quá trình thực hiện.

Bước 2: Công tác đo đạc, xác định giá trị đất

Các nguyên tắc trong công tác đo đạc, định giá

Công tác đo đạc và xác định giá trị đất là bước quan trọng để đảm bảo rằng các bên liên quan, đặc biệt là người dân bị thu hồi đất, được bồi thường đúng với giá trị thực tế của đất. Nguyên tắc trong quá trình đo đạc và định giá là đảm bảo tính minh bạch, công khai và khách quan, tránh trường hợp bồi thường không công bằng.

Vai trò của cơ quan thẩm định

Cơ quan thẩm định có trách nhiệm xác định giá trị đất và các tài sản trên đất dựa trên giá thị trường và các tiêu chí khác. Đây là bước quan trọng để xác định mức bồi thường phù hợp cho người dân, đảm bảo rằng họ không bị thiệt hại về kinh tế khi đất bị thu hồi. Cơ quan thẩm định cũng phải tuân thủ các quy định pháp luật và các tiêu chuẩn chuyên môn trong quá trình thực hiện công tác này.

Bước 3: Vận động, thuyết phục người có đất

Mục tiêu của công tác vận động, thuyết phục

Mục tiêu chính của công tác vận động và thuyết phục người có đất là tạo sự đồng thuận, tránh tranh chấp và khiếu nại. Việc này không chỉ giúp quá trình giải phóng mặt bằng diễn ra nhanh chóng mà còn giảm thiểu xung đột giữa các bên, bảo vệ quyền lợi của cả người dân và nhà nước.

Các hình thức vận động

Các hình thức vận động, thuyết phục người dân có thể bao gồm tổ chức các buổi đối thoại trực tiếp, cung cấp thông tin đầy đủ về quyền lợi và nghĩa vụ của họ, và giải đáp các thắc mắc liên quan đến quá trình bồi thường và tái định cư. Việc truyền đạt thông tin rõ ràng, minh bạch sẽ giúp người dân hiểu rõ quyền lợi của mình và đồng ý bàn giao đất.

Bước 4: Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Các hình thức bồi thường

Bồi thường trong giải phóng mặt bằng có thể được thực hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, như bồi thường bằng tiền mặt, bồi thường bằng đất hoặc nhà ở tái định cư. Việc lựa chọn hình thức bồi thường sẽ dựa trên nhu cầu và nguyện vọng của người bị thu hồi đất, đồng thời tuân thủ các quy định của pháp luật.

Chính sách hỗ trợ tái định cư

Tái định cư là một trong những nội dung quan trọng trong quá trình giải phóng mặt bằng, đảm bảo rằng người dân sau khi bị thu hồi đất vẫn có nơi ở ổn định. Chính sách tái định cư bao gồm việc hỗ trợ xây dựng nhà ở, cấp đất mới hoặc hỗ trợ tiền để người dân tự tái định cư. Luật đất đai 2024 đã quy định rõ ràng về trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc đảm bảo quyền lợi tái định cư cho người dân.

Bước 5: Thực hiện việc bàn giao, tiếp nhận đất

Thủ tục bàn giao đất

Sau khi các bước bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hoàn tất, người dân sẽ thực hiện việc bàn giao đất cho cơ quan chức năng. Thủ tục bàn giao đất cần được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, có sự chứng kiến của các bên liên quan để đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp.

Quy định về thời hạn bàn giao

Thời hạn bàn giao đất sẽ được quy định rõ ràng trong quyết định thu hồi đất, và người dân phải thực hiện bàn giao trong khoảng thời gian đã được quy định. Nếu không tuân thủ, cơ quan chức năng có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế thu hồi đất theo quy định của pháp luật.

3. Điều kiện hộ gia đình, cá nhân được bồi thường khi bị thu hồi đất

Theo khoản 1 Điều 95 Luật Đất đai 2024 khi Nhà nước thu hồi đất thì những đối tượng sau sẽ được bồi thường khi có đủ các điều kiện theo từng đối tượng. Cụ thể:

- Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm;

- Cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng có công trình tín ngưỡng (chùa, đình, đền, miếu, nhà thờ họ...) và đất nông nghiệp không có tranh chấp, được UBND cấp xã xác nhận sử dụng chung cho cộng đồng;

- Người Việt Nam định cư ở nước ngoài;

- Tổ chức tôn giáo được Nhà nước cho phép hoạt động, sử dụng đất không phải do Nhà nước giao, cho thuê, hoặc nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho sau ngày 01/07/2004;

- Người Việt Nam định cư ở nước ngoài được Nhà nước giao hoặc cho thuê đất trả tiền một lần hoặc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu kinh tế;

- Tổ chức được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần; hoặc nhận thừa kế, chuyển nhượng, góp vốn bằng quyền sử dụng đất;

- Tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao thuê đất trả tiền thuê đất một lần;

- Tổ chức kinh tế, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được giao đất hoặc cho thuê đất trả tiền một lần để thực hiện dự án nhà ở.

________________________________

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Hồng Ngọc; Ngày viết: 22/05/2025)

___________________________________

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, Phường Yên Hoà, Thành phố Hà Nội.

Điện Thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htc-law.com ; https://htcvn.vn ; https://luatsuchoban.vn