Thỏa thuận không cạnh tranh sau khi nghỉ việc – có hiệu lực tại Việt Nam không?

1. Không cạnh tranh – khoảng trống pháp luật và cách tòa án đang tiếp cận

Luật Lao động Việt Nam không thừa nhận “hạn chế quyền làm việc” của người lao động, bởi quyền lựa chọn nghề nghiệp là quyền hiến định. Điều 10 Bộ luật Lao động 2019 cũng tái khẳng định nguyên tắc: người lao động có quyền làm việc cho bất kỳ người sử dụng lao động nào và không bị phân biệt đối xử về cơ hội việc làm. Chính vì vậy, một thỏa thuận không cạnh tranh nếu hạn chế quá mức quyền mưu sinh của người lao động sẽ không được tòa án công nhận.

Tuy vậy, pháp luật lại bảo vệ quyền của doanh nghiệp đối với bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, cơ sở dữ liệu khách hàng, theo Điều 21 Bộ luật Lao động 2019 và Điều 84 Luật Sở hữu trí tuệ 2005. Điều này tạo ra “cánh cửa pháp lý” để doanh nghiệp xây dựng thỏa thuận không cạnh tranh nhưng phải hướng đến mục tiêu bảo vệ tài sản trí tuệ, không phải cấm đoán một cách tuyệt đối quyền làm nghề của người lao động.

Trong thực tiễn xét xử, tòa án Việt Nam có xu hướng chỉ công nhận thỏa thuận không cạnh tranh khi đáp ứng các tiêu chí: phạm vi thời gian hợp lý (thường từ 6–12 tháng), phạm vi địa lý xác định, giới hạn ngành nghề cụ thể, và đặc biệt phải có lợi ích vật chất tương xứng (compensation) dành cho người lao động trong thời gian bị hạn chế. Nếu doanh nghiệp không đưa ra khoản hỗ trợ nào mà chỉ yêu cầu người lao động “không được làm cho đối thủ”, thỏa thuận gần như chắc chắn vô hiệu.

2. Vì sao doanh nghiệp vẫn cần điều khoản không cạnh tranh? Vai trò pháp lý của luật sư

Ở những vị trí như CEO, giám đốc kỹ thuật, trưởng phòng kinh doanh, chuyên viên hoặc những người trực tiếp quản lý tệp khách hàng lớn, rủi ro rò rỉ bí mật kinh doanh là hoàn toàn có thật. Doanh nghiệp không thể dựa vào niềm tin cá nhân, mà cần công cụ pháp lý để bảo vệ lợi thế cạnh tranh.

Vấn đề nằm ở việc xây dựng một thỏa thuận vừa “đủ mạnh” để ràng buộc, vừa “đủ hợp pháp” để được công nhận. Đây chính là lý do doanh nghiệp cần đến luật sư. Một thỏa thuận không cạnh tranh hợp lệ thường được thiết kế theo hướng: mô tả rõ loại thông tin cần bảo vệ; giải thích lý do chính đáng cho việc yêu cầu nhân sự ký kết; giới hạn phạm vi cấm cạnh tranh ở mức tình huống thực sự có thể gây thiệt hại cho doanh nghiệp; và quy định một khoản hỗ trợ tài chính tương ứng với mức độ hạn chế mà người lao động phải chịu.

Luật sư đóng vai trò đánh giá rủi ro từ góc nhìn thực tiễn, rà soát chính sách nội bộ, chuẩn hóa hợp đồng lao động, và bảo đảm thỏa thuận không cạnh tranh được soạn thảo theo cách tòa án có thể chấp nhận nếu xảy ra tranh chấp. Đồng thời, luật sư cũng hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện đúng thủ tục bảo mật để chứng minh bí mật kinh doanh thực sự tồn tại – một yếu tố bắt buộc trong tranh chấp.

3. Khi tranh chấp xảy ra: doanh nghiệp có thể bảo vệ quyền lợi đến đâu?

Nếu người lao động vi phạm và gây thiệt hại, doanh nghiệp đủ cơ sở để khởi kiện dân sự yêu cầu bồi thường theo Bộ luật Dân sự. Mặc dù các bản án về thỏa thuận không cạnh tranh tại Việt Nam chưa nhiều, xu hướng xét xử cho thấy tòa chỉ chấp nhận yêu cầu của doanh nghiệp nếu doanh nghiệp chứng minh được ba yếu tố: bí mật kinh doanh có thật và đã được bảo vệ đúng cách; hành vi cạnh tranh của người lao động có khả năng gây thiệt hại; và thỏa thuận không cạnh tranh được thiết lập trên cơ sở tự nguyện, có lợi ích vật chất phù hợp.

Ngược lại, nếu thỏa thuận mang tính ép buộc, hạn chế quyền mưu sinh, hoặc không có khoản bồi thường tương ứng, tòa sẽ tuyên vô hiệu. Đây là lý do việc xử lý tranh chấp không thể dựa vào mẫu thỏa thuận thông thường mà cần chiến lược pháp lý rõ ràng do luật sư xây dựng.

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Ngọc Châm; Ngày viết: 08/12/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website:https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

Các bài viết liên quan: