Các quy định về sử dụng lao động nước ngoài trong các ngành đặc thù

1. Khung pháp lý điều chỉnh việc sử dụng lao động nước ngoài

1.1. Bộ luật Lao động và các văn bản hướng dẫn

- Bộ luật Lao động năm 2019: Quy định chung về quyền và nghĩa vụ của người lao động, trong đó có người lao động nước ngoài. Theo đó, người sử dụng lao động chỉ được tuyển dụng lao động nước ngoài vào các vị trí mà lao động Việt Nam chưa đáp ứng được về chuyên môn và kỹ năng.

- Nghị định 152/2020/NĐ-CP: Chi tiết hóa các thủ tục, hồ sơ và tiêu chí tuyển dụng, cấp giấy phép lao động cho người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

- Các nghị định, thông tư bổ sung: Các văn bản như Nghị định 70/2023/NĐ-CP đã cập nhật, rút ngắn thời gian xác định nhu cầu và làm rõ quy trình quản lý.

1.2. Các yêu cầu về giấy phép lao động

- Hồ sơ, thủ tục: Doanh nghiệp phải đăng báo tuyển dụng lao động Việt Nam trước khi được phép tuyển dụng lao động nước ngoài đối với những vị trí đặc thù.

- Giấy phép lao động: Người lao động nước ngoài được cấp giấy phép làm việc với thời hạn phù hợp với hợp đồng lao động hoặc thời hạn cử sang làm việc từ bên nước ngoài.

- Quy định về miễn cấp phép: Trong một số trường hợp đặc biệt như đối với chủ sở hữu, thành viên góp vốn của doanh nghiệp, lao động di chuyển nội bộ,… người lao động nước ngoài không thuộc diện phải cấp giấy phép lao động.

2. Các ngành, nghề đặc thù sử dụng lao động nước ngoài

a) Vị trí tuyển dụng người lao động nước ngoài

Theo quy định pháp luật, lao động nước ngoài chỉ được tuyển dụng vào các vị trí mà người lao động Việt Nam chưa đáp ứng đủ yêu cầu như:

- Quản lý, điều hành: Các vị trí giám đốc, trưởng phòng, hay cán bộ quản lý cấp cao. Theo Nghị định 70/2023/NĐ-CP ngoài người đứng đầu đơn vị, còn có thể là người đứng đầu chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc người điều hành một lĩnh vực cụ thể dưới sự chỉ đạo của người đứng đầu.

- Chuyên gia: Yêu cầu được giảm tải thành “tốt nghiệp đại học trở lên hoặc tương đương” và có ít nhất 03 năm kinh nghiệm làm việc phù hợp với vị trí dự kiến, thay vì yêu cầu chuyên ngành cụ thể

- Lao động kỹ thuật: Không còn yêu cầu phải làm đúng chuyên ngành đào tạo mà chỉ cần được đào tạo ít nhất 01 năm và có ít nhất 03 năm kinh nghiệm phù hợp với vị trí công việc

Các ngành này được xem là “đặc thù” do yêu cầu về trình độ chuyên môn cao và sự thiếu hụt lao động trong nước.

b) Thủ tục và báo cáo nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài

Giải trình nhu cầu sử dụng lao động:

Doanh nghiệp phải xác định và báo cáo giải trình nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài đối với từng vị trí mà lao động Việt Nam không đáp ứng được. Theo Nghị định 70/2023/NĐ-CP thời hạn báo cáo được rút ngắn từ 30 ngày xuống còn 15 ngày trước ngày dự kiến sử dụng lao động nước ngoài. Nếu có thay đổi về vị trí, chức danh, hình thức làm việc, số lượng, hay địa điểm làm việc thì doanh nghiệp phải báo cáo lại trước 15 ngày kể từ ngày dự kiến thay đổi.

Thông báo tuyển dụng lao động Việt Nam:

Người sử dụng lao động phải đăng thông báo tuyển dụng người lao động Việt Nam cho các vị trí dự kiến tuyển dụng lao động nước ngoài trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Lao động - Thương Binh và Xã hội hoặc Trung tâm dịch vụ việc làm của UBND tỉnh, thành phố. Thông báo này cần ghi rõ: vị trí công việc, chức danh, mô tả công việc, số lượng, yêu cầu về trình độ, kinh nghiệm, mức lương, thời gian và địa điểm làm việc. Chỉ khi không tuyển được người lao động Việt Nam đáp ứng được các yêu cầu thì mới được phép xác định nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài.

Giấy phép lao động và các trường hợp miễn giấy phép lao động:

- Giấy phép lao động: Người lao động nước ngoài được sử dụng theo quy định phải có giấy phép lao động do cơ quan có thẩm quyền cấp (trừ các trường hợp không thuộc diện cấp theo Điều 154 Bộ luật Lao động 2019 và các trường hợp được Nghị định 70/2023/NĐ-CP quy định không cần cấp giấy phép lao động). Ngoài ra nghị định mới còn cho phép cấp giấy lao động ở dạng điện tử theo mẫu số 12/PLI, giúp đơn giản hoá thủ tục.

- Các trường hợp không thuộc diện cấp giấy phép lao động: Theo Bộ luật và Nghị định 152/2020/NĐ-CP, bổ sung thêm bởi Nghị định 70/2023/NĐ-CP, có tổng cộng khoảng 20 trường hợp không cần xin giấy phép lao động (bao gồm luật sư nước ngoài đã được cấp giấy phép hành nghề tại Việt Nam, người nước ngoài kết hôn với người Việt Nam, người được cử sang làm việc tại các cơ sở giáo dục do cơ quan đại diện ngoại giao hoặc tổ chức liên chính phủ đề nghị, …) Trong những trường hợp này, doanh nghiệp vẫn phải thực hiện các thủ tục báo cáo hoặc xác nhận theo quy định.

3. Một số lưu ý cho doanh nghiệp khi sử dụng lao động nước ngoài

- Giải trình rõ ràng nhu cầu tuyển dụng: Doanh nghiệp cần kê khai chi tiết lý do tại sao không thể tuyển dụng lao động trong nước cho vị trí đặc thù.

- Tuân thủ đúng trình tự thủ tục: Báo cáo tuyển dụng, xác nhận nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài và thực hiện đúng hồ sơ xin cấp giấy phép lao động theo quy định.

- Đảm bảo quyền lợi cho người lao động: Xây dựng hợp đồng lao động rõ ràng, công bằng và đảm bảo các quyền lợi cơ bản của người lao động nước ngoài.

- Theo dõi, giám sát và cập nhật: Doanh nghiệp cần thường xuyên kiểm tra, cập nhật thông tin và tuân thủ quy định của cơ quan quản lý để tránh các vi phạm pháp luật liên quan đến lao động nước ngoài.

4. Kết luận

Việc sử dụng lao động nước ngoài trong các ngành đặc thù không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm quốc tế. Tuy nhiên, để thực hiện điều này một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật hiện hành về lao động nước ngoài, từ việc xác định nhu cầu tuyển dụng, thủ tục cấp giấy phép lao động cho đến việc đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động. Sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và các cơ quan chức năng là yếu tố then chốt giúp tạo nên một môi trường làm việc lành mạnh, cạnh tranh và phát triển bền vững.

___________________________________________________________________________

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Thanh Vân; Ngày viết: 01/3/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

________________________________________________________________________________