Di chúc miệng có hợp pháp không? Điều kiện công nhận và xử lý tranh chấp

I. Di chúc miệng là gì?

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Có thể hiểu di chúc miệng là sự thể hiện ý chí bằng lời nói của người để lại di chúc nhằm chuyển tài sản của mình cho những người sống sau khi người lập di chúc chết.

-Có thể lập di chúc miệng trong trường hợp nào?

Hình thức của di chúc

Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.

Di chúc miệng

1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ

Như vậy, trường hợp không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Tuy nhiên sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng đó bị hủy bỏ.

II. Để di chúc miệng hợp pháp cần đáp ứng điều kiện gì?

Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Người làm chứng cho việc lập di chúc

Mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những người sau đây:

1. Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.

2. Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc.

3. Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.

Theo đó, người lập di chúc phải sáng suốt, minh mẫn, không bị cưỡng ép. Nội dung không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội. Mặc dù di chúc miệng có thể được công nhận là hợp pháp trong những trường hợp đặc biệt, những việc chứng minh tính xác thực và hợp lệ của nó thường gặp nhiều khó khăn hơn so với di chúc bằng văn bản. Do đó, nếu có điều kiện và thời gian, người có tài sản nên lập di chúc bằng văn bản, có công chứng hoặc chứng thực để tránh những tranh chấp, mâu thuẫn có thể phát sinh trong quá trình phân chia tài sản sau nà. Đây cũng là cách thể hiện rõ ràng nhất ý chí của người lập di chúc và đảm bảo quyền lợi chính đáng cho các bên liên quan.

III. Xử lý tranh chấp

Xử lý tranh chấp về di chúc miệng là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết rõ về quy định pháp luật và thủ tục tố tụng. Để giải quyết tranh chấp, các bên có thể lựa chọn hòa giải, thương lượng hoặc khởi kiện ra tòa án. Tòa án sẽ xem xét, đánh giá tính hợp pháp của di chúc miệng và đưa ra quyết định cuối cùng.

1. Xác định tính hợp pháp của di chúc miệng:

- Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người lập di chúc thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng.

- Ngay sau khi người lập di chúc thể hiện ý chí, người làm chứng phải ghi chép lại và ký tên hoặc điểm chỉ.

- Di chúc miệng có thể bị hủy bỏ nếu sau 3 tháng, người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt.

2. Các bước giải quyết tranh chấp:

- Hòa giải, thương lượng:

Các bên có thể tự nguyện thương lượng, tìm kiếm sự thỏa thuận để giải quyết tranh chấp.

-Khởi kiện ra tòa án:

Nếu hòa giải không thành, một trong các bên có thể khởi kiện ra tòa án để yêu cầu giải quyết tranh chấp.

-Tòa án xem xét và đưa ra quyết định:

Tòa án sẽ thụ lý đơn khởi kiện, hòa giải (nếu có), sau đó xem xét các chứng cứ, nghe lời khai của các bên để đưa ra bản án cuối cùng.

-Thủ tục tố tụng:

+ Nộp đơn khởi kiện tại tòa án có thẩm quyền.

+ Tòa án thụ lý đơn, tiến hành hòa giải.

+ Nếu hòa giải không thành, tòa án tiến hành xét xử sơ thẩm.

+ Các bên có quyền kháng cáo, kháng nghị bản án sơ thẩm.

+ Tòa án cấp phúc thẩm sẽ xem xét lại vụ án và đưa ra bản án cuối cùng.

3. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp:

- Tranh chấp liên quan đến bất động sản:

Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có bất động sản tranh chấp.

-Tranh chấp liên quan đến tài sản khác:

Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú, làm việc hoặc theo sự lựa chọn của nguyên đơn

IV. Kết luận

Di chúc miệng là một hình thức di chúc có tính chất đặc biệt và chỉ được pháp luật công nhận trong những hoàn cảnh cấp bách, khẩn thiết. Tuy nhiên, vì tính chất dễ tranh chấp và khó chứng minh, việc áp dụng di chúc miệng trong thực tế đòi hỏi sự cẩn trọng cao và hiểu biết pháp lý đầy đủ. Để đảm bảo ý chí của người lập di chúc được thực hiện đúng theo quy định pháp luật và hạn chế rủi ro phát sinh trong quá trình phân chia di sản. Nếu bạn cần tư vấn hoặc hỗ trợ pháp lý về di chúc, hãy liên hệ với luật sư chuyên ngành để được hỗ trợ kịp thời

Trên đây là những lưu ý của chúng tôi về di chúc miệng hợp pháp và điều kiện công nhận và xử lý tranh chấp. Công ty luật TNHH HTC Việt Nam luôn luôn đồng hành và hỗ trợ bạn trong giải quyết vấn đề pháp lý. Liên hệ với chúng tôi khi bạn cần trợ giúp pháp lý.

____________________________________

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Thị Hà Vi ; Ngày viết:22/05/2025)

______________________________________

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn ; https://htc-law.com ; https://luatsuchoban.vn