Tội rửa tiền là gì? Dấu hiệu nhận biết và xử phạt theo pháp luật Việt Nam.

1. Tội rửa tiền là gì theo pháp luật Việt Nam?

1.1. Rửa tiền là gì?

Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 tại khoản 1 Điều 3 quy định rửa tiền là hành vi của tổ chức, cá nhân nhằm hợp pháp hóa nguồn gốc của tài sản do phạm tội mà có.

Quy định này thể hiện bản chất pháp lý của hành vi rửa tiền, đó là quá trình xử lý, chuyển đổi, che giấu hoặc hợp thức hóa tài sản bất hợp pháp. Người thực hiện hành vi có thể thông qua các giao dịch dân sự, thương mại, tài chính hoặc đầu tư nhằm làm cho tài sản có vẻ như có nguồn gốc hợp pháp.

1.2. Thế nào là rửa tiền?

Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi 2017) quy định về tội rửa tiền tại Điều 324, trong đó nêu rõ các hành vi được coi là rửa tiền bao gồm:

- Tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào giao dịch tài chính, ngân hàng hoặc giao dịch khác nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản;

- Sử dụng tiền, tài sản do phạm tội mà có vào việc kinh doanh hoặc hoạt động khác;

- Che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự của tiền, tài sản do phạm tội mà có;

- Thực hiện các hành vi khác nhằm hợp thức hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có.

Hành vi rửa tiền không chỉ là việc chuyển đổi tiền sang tài sản khác mà còn bao gồm cả việc sử dụng, sở hữu, che giấu hoặc tạo các giao dịch phức tạp nhằm cản trở quá trình điều tra. Chỉ cần thực hiện một trong các hành vi nêu trên với mục đích hợp thức hóa tài sản bất hợp pháp là đã có thể bị coi là phạm tội.

2. Các dấu hiệu nhận biết hành vi rửa tiền

2.1. Dấu hiệu nhận biết từ giao dịch đáng ngờ theo Luật Phòng, chống rửa tiền 2022

Khoản 1 Điều 26 Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 quy định:

“Tổ chức tài chính phải báo cáo giao dịch đáng ngờ khi khách hàng thực hiện giao dịch có dấu hiệu bất thường hoặc có cơ sở để nghi ngờ tài sản trong giao dịch có liên quan đến tội phạm.”

Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc truy soát, tố cáo các hành vi có dấu hiệu rửa tiền. Các giao dịch bất thường có thể bao gồm giá trị giao dịch quá lớn so với thu nhập, giao dịch liên tục trong thời gian ngắn, chuyển tiền giữa nhiều tài khoản không có mục đích kinh tế rõ ràng. Khi có sự bất thường, ngân hàng hoặc tổ chức tài chính phải báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền dù giao dịch đó chưa được chứng minh là phạm pháp.

2.2. Dấu hiệu từ việc sử dụng tài sản không rõ nguồn gốc

Tại điểm b khoản 1 Điều 324 Bộ luật Hình sự, hành vi “sử dụng tiền, tài sản do phạm tội mà có vào việc kinh doanh hoặc hoạt động khác” bị coi là hành vi rửa tiền. Đây là cơ sở pháp lý cho việc xác định dấu hiệu khi một cá nhân dùng tiền không chứng minh được nguồn gốc để mua bán tài sản, đầu tư, mở công ty hoặc tiến hành giao dịch dân sự khác.

Trong thực tiễn, việc dùng tiền mặt số lượng lớn không có chứng từ chứng minh nguồn gốc là dấu hiệu cơ bản khiến cơ quan chức năng kiểm tra và yêu cầu giải trình. Người sử dụng tài sản trong trường hợp này có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự nếu biết rõ hoặc phải biết tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp.

2.3. Dấu hiệu về hành vi che giấu và hợp thức hóa tài sản

Điểm c và d khoản 1 Điều 324 Bộ luật Hình sự quy định:

“c) Che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự của tiền, tài sản do phạm tội mà có;

d) Thực hiện các hành vi khác nhằm hợp thức hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có.”

Những biểu hiện này thường xuất hiện ở việc nhờ người khác đứng tên tài sản, sử dụng công ty “vỏ bọc”, lập hợp đồng giả tạo hoặc thực hiện chuỗi giao dịch phức tạp nhằm che giấu đầu mối tài sản.

3. Các phương thức và thủ đoạn rửa tiền phổ biến tại Việt Nam

3.1. Rửa tiền qua hệ thống ngân hàng

Đây là phương thức phổ biến nhất. Tội phạm gửi tiền mặt nhiều lần với số lượng nhỏ nhằm tránh ngưỡng báo cáo, sau đó chuyển tiền qua nhiều tài khoản để xóa dấu vết. Ngoài ra, tội phạm có thể lợi dụng tài khoản của người thân, cá nhân không hiểu biết hoặc thuê người mở tài khoản để thực hiện giao dịch tài chính phức tạp. Nghị quyết 03/2019/NQ-HĐTP cũng hướng dẫn rõ rằng các giao dịch gửi tiền, rút tiền, chuyển khoản, thanh toán thẻ, cho vay, cầm cố đều có thể bị xem xét nếu dùng tài sản phạm tội.

3.2. Rửa tiền qua bất động sản

Các đối tượng sử dụng người đứng tên hộ hoặc mua bất động sản nhiều lần, chuyển nhượng qua nhiều trung gian nhằm tách nguồn tiền khỏi người phạm tội. Đây là hình thức rửa tiền dễ che giấu vì thị trường bất động sản thường có biến động giá và giao dịch lớn.

3.3. Rửa tiền bằng chi phí doanh nghiệp

Nhiều tội phạm lập doanh nghiệp chỉ để hợp thức hóa dòng tiền, kê khai doanh thu ảo hoặc tăng chi phí không có thật. Các công ty dịch vụ như nhà hàng, khách sạn, du lịch, thương mại điện tử dễ bị lợi dụng vì doanh thu tiền mặt lớn hoặc khó kiểm soát. Tội phạm cũng có thể tạo chuỗi công ty liên kết để chuyển tiền qua lại, làm mờ dấu vết dòng tiền.

3.4. Rửa tiền qua giao dịch xuyên biên giới

Chuyển tiền ra nước ngoài qua trung gian, sử dụng kiều hối giả, chuyển tiền qua nước thứ ba hoặc nhờ người “xách tay” tiền qua biên giới là các thủ đoạn phổ biến. Sự phát triển của dịch vụ thanh toán điện tử khiến nhiều đối tượng lợi dụng ví điện tử, cổng thanh toán quốc tế để thực hiện giao dịch xuyên biên giới khó kiểm soát.

3.5. Rửa tiền bằng tiền ảo, tài sản số

Tiền ảo và tài sản số có tính ẩn danh cao, dễ giao dịch đang trở thành công cụ rửa tiền mới trong thời gian gần đây. Đối tượng chuyển tiền mặt sang tiền ảo, giao dịch qua các sàn quốc tế không kiểm soát, sau đó rút tiền về dưới dạng tài sản hợp pháp. Do khung pháp lý của Việt Nam chưa sát sao với quản lý tiền ảo, tội phạm càng dễ thực hiện hành vi phạm tội.

4. Chế tài xử phạt đối với tội rửa tiền theo pháp luật Việt Nam

4.1. Xử phạt hình sự đối với cá nhân

Tùy theo giá trị tài sản, tính chất phức tạp của hành vi và mức độ chuyên nghiệp, Điều 324 Bộ luật Hình sự đưa ra mức xử phạt từ 1-15 năm cho tội phạm rửa tiền. Ngoài hình phạt tù, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền bổ sung, tịch thu tài sản và cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc hành nghề nhất định.

4.2. Xử lý pháp nhân thương mại

Khoản 6 Điều 324 Bộ luật Hình sự quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại khi phạm tội rửa tiền thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 20.000.000.000 đồng, hoặc bị đình chỉ hoạt động có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Các doanh nghiệp, tổ chức kinh doanh nếu trực tiếp hoặc gián tiếp hợp thức hóa tài sản do phạm tội mà có đều có thể bị xử lý hình sự. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng ràng buộc trách nhiệm kiểm soát nội bộ của các đơn vị tài chính, ngân hàng và doanh nghiệp nắm giữ dòng tiền lớn.

5. Kết luận

Tội rửa tiền là hành vi đặc biệt nghiêm trọng và được pháp luật Việt Nam kiểm soát chặt chẽ thông qua Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 và Luật Phòng, chống rửa tiền 2022. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu rửa tiền giúp cá nhân, doanh nghiệp chủ động phòng tránh rủi ro pháp lý, đồng thời tuân thủ các quy định về minh bạch tài chính. Trong bối cảnh hoạt động tài chính và giao dịch số phát triển mạnh, việc hiểu đúng quy định pháp luật về rửa tiền là điều cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của chúng tôi về “Tội rửa tiền - Dấu hiệu nhận biết và chế tài xử phạt”. Mong rằng qua bài viết, công ty của chúng tôi đã có thể giúp bạn giải đáp được phần nào băn khoăn, thắc mắc và giúp bạn có thể nắm được những nội dung cơ bản về vấn đề này.

________________________________________

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể thư sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Thị Hương Lan; Ngày viết: 03/12/2025)

___________________________________________

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.

ĐT: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htc-law.com ; https://htcvn.vn ; https://luatsuchoban.vn