English 
Tranh chấp lối đi chung hình thành từ đời trước: Khi nào chủ đất được quyền đòi lại?
1. Lối đi chung hình thành từ đâu và có giá trị pháp lý như thế nào?
Theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, đặc biệt tại Điều 254, quyền về lối đi qua bất động sản liền kề là một dạng quyền sử dụng hạn chế đối với bất động sản của người khác. Nghĩa là, nếu một thửa đất bị bao quanh, không có lối đi ra đường công cộng, thì chủ sở hữu có quyền yêu cầu bất động sản liền kề dành cho mình một lối đi hợp lý, đồng thời phải bồi thường nếu không có thỏa thuận khác.
Trong thực tế, nhiều “lối đi chung” ngày nay không phải do pháp luật công nhận từ đầu, mà hình thành do tập quán sử dụng lâu đời giữa các hộ gia đình – ví dụ: ông cha hai bên thỏa thuận cho đi nhờ, hoặc mở chung lối đi khi chia tách đất cho con cái. Trải qua thời gian, người dân mặc nhiên xem đó là lối đi chung, sử dụng ổn định mà không có giấy tờ pháp lý rõ ràng.
Tuy nhiên, theo pháp luật hiện hành, lối đi chung chỉ được công nhận khi có đủ căn cứ chứng minh:
- Lối đi đó đã được sử dụng công khai, liên tục, ổn định, không bị ai ngăn cản;
- Có sự đồng ý của chủ đất ban đầu hoặc tập quán được địa phương thừa nhận;
- Hoặc đã được ghi nhận trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bản đồ địa chính hoặc quyết định hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
2. Khi nào chủ đất được quyền đòi lại phần lối đi?
Không phải mọi lối đi hình thành từ đời trước đều là “lối đi chung hợp pháp”. Trong nhiều trường hợp, chủ đất có quyền yêu cầu chấm dứt việc sử dụng hoặc đòi lại phần diện tích lối đi, nếu chứng minh được các yếu tố sau:
- Lối đi không còn cần thiết, do hộ liền kề đã có lối đi khác ra đường công cộng;
- Lối đi bị sử dụng vượt quá phạm vi thỏa thuận ban đầu (ví dụ: mở rộng lối đi, xây cổng, đổ bê tông mà không được đồng ý);
- Người sử dụng lối đi không có căn cứ pháp lý (không có thỏa thuận, không được cấp có thẩm quyền xác nhận, hoặc không thuộc trường hợp quy định tại Điều 254 Bộ luật Dân sự);
- Đất đó nằm trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của một cá nhân cụ thể, không được ghi nhận là “đất giao thông, đất công cộng, hoặc lối đi chung”.
Trong những trường hợp này, chủ đất có thể yêu cầu người đang sử dụng lối đi trả lại đất hoặc chấm dứt hành vi cản trở quyền sử dụng đất hợp pháp.
Tuy nhiên, việc đòi lại phải được thực hiện theo đúng trình tự pháp luật, tránh tự ý rào chắn hoặc cản trở, vì có thể bị coi là xâm phạm quyền sử dụng đất hợp pháp của người khác, dẫn tới bị xử phạt hành chính hoặc thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
3. Những trường hợp không đòi lại được diện tích lối đi chung ?
Nếu lối đi đã hình thành ổn định qua nhiều thế hệ, được chính quyền địa phương, bản Một lối đi được hình thành ổn định qua nhiều năm, được người dân trong khu vực thừa nhận và được thể hiện trên giấy tờ đất đai hoặc bản đồ địa chính như một phần sử dụng chung, thì chủ sở hữu phần đất liền kề không thể tự ý đòi lại hay rào chắn khu vực này. Lối đi như vậy được xem là phục vụ nhu cầu đi lại chính đáng và đã được xác lập theo tập quán cũng như thực tế quản lý của địa phương.
Trong nhiều trường hợp, một thửa đất bị bao quanh hoàn toàn bởi đất của các hộ khác. Khi đó, người đang sử dụng thửa đất bị bao quanh có quyền yêu cầu mở lối đi hợp lý qua đất liền kề. Nếu chủ đất bên cạnh cố tình cản trở, hành vi này có thể bị xem là xâm phạm quyền sử dụng đất hợp pháp của người khác.
Pháp luật hiện hành cũng quy định rõ: việc ngăn cản, gây khó khăn hoặc bịt lối đi hợp pháp của người khác có thể bị xử phạt hành chính và buộc khôi phục lại hiện trạng ban đầu, trả lại lối đi như trước khi rào chắn.
Trong trường hợp tranh chấp trở nên căng thẳng hoặc kéo dài, chính quyền địa phương sẽ đứng ra hòa giải. Nếu không đạt được thỏa thuận, vụ việc có thể được đưa ra Tòa án. Tòa sẽ căn cứ vào thực tế sử dụng, nhu cầu đi lại, quá trình hình thành lối đi và tập quán địa phương để quyết định duy trì lối đi chung, mở lối đi mới hoặc xác định mức bồi thường phù hợp nếu có.
4. Khi nào cần mời luật sư bảo vệ quyền lợi?
Việc mời luật sư nên được thực hiện ngay khi tranh chấp vừa phát sinh, đặc biệt trong các trường hợp sau:
- Hàng xóm tự ý mở rộng, lấn chiếm hoặc xây dựng công trình trên phần đất được cho là lối đi;
- Bạn muốn đòi lại lối đi nhưng chưa rõ căn cứ pháp lý;
- Lối đi đã tồn tại nhiều đời, nhưng không có giấy tờ chứng minh;
- Chính quyền xã hòa giải nhiều lần nhưng không thành;
- Cần thu thập chứng cứ địa chính, hồ sơ đo đạc, bản đồ qua các thời kỳ để xác định nguồn gốc lối đi.
Luật sư sẽ giúp xác định tính pháp lý của lối đi, soạn hồ sơ yêu cầu đo đạc, định vị, trích lục bản đồ địa chính, đại diện làm việc với chính quyền, tham gia hòa giải hoặc khởi kiện tại Tòa án. Mục tiêu không chỉ là “đòi lại đất”, mà còn là đảm bảo quyền sử dụng hợp pháp và ổn định lâu dài, tránh gây rạn nứt quan hệ láng giềng, họ hàng.
Cam kết chất lượng dịch vụ:
Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:
- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.
- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.
- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.
Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.
Trân trọng!
(Người viết: Trần Ngọc Mạnh – Ngày viết: 13/11/2025)
Để được tư vấn chi tiết, xin vui lòng liên hệ:
Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam
Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.
Điện thoại: 0989.386.729
Email: hotmail@htcvn.vn
Website: https://htcvn.vn ; https://htc-law.com ; https://luatsuchoban.vn
Bài viết liên quan:
- Thẩm quyền giao đất, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng đất
- Thủ tục đính chỉnh Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
- Trình tự thủ tục hòa giải tranh chấp quyền sử dụng đất (tại Quận Cầu Giấy)
- Lợi ích của việc thuê luật sư khi xảy ra tranh chấp đất đa
