Những sai phạm thường gặp trong quy trình thu hồi đất

Những sai phạm thường gặp trong quy trình thu hồi đất

Trong bối cảnh phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng hiện nay, vấn đề thu hồi đất không còn xa lạ, quy trình thu hồi đất là một vấn đề phức tạp, nhạy cảm đòi hỏi cần phải có sự tuân thủ nghiêm túc những quy định pháp luật, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người có đất bị thu hồi. Tuy nhiên trên thực tế, vẫn còn đó những sai phạm xảy ra trong quy trình thu hồi đất ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người dân.

1. Quy trình thu hồi đất.

Các trường hợp thu hồi đất

- Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh

- Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng

- Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai

- Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, không còn khả năng tiếp tục sử dụng.

Quy trình thu hồi đất

Tùy vào việc Nhà nước thu hồi đất vì lý do gì mà trình tự thu hồi đất có sự khác nhau.

1.1. Đối với trường hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Quy trình thu hồi đất quy định cụ thể tại Điều 87 Luật Đất đai 2024.

- Tổ chức họp với người có đất trong khu vực thu hồi để phổ biến, tiếp nhận ý kiến về các nội dung

- Thông báo thu hồi đất

- Điều tra, khảo sát, ghi nhận hiện trạng, đo đạc, kiểm đếm, thống kê, phân loại diện tích đất thu hồi và tài sản gắn liền với đất

- Lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư

- Ban hành quyết định thu hồi đất

- Cưỡng chế thu hồi đất ( nếu có) và tổ chức tiếp quản đất đã giải phóng mặt bằng.

1.2. Thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai.

- Điều kiện thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai

+ Trường hợp hành vi vi phạm phải xử phạt vi phạm hành chính thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được văn bản của cơ quan, người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về kiến nghị thu hồi đất do người sử dụng đất vẫn tiếp tục vi phạm, cơ quan có chức năng quản lý đất đai trình cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất quy định tại Điều 83 Luật Đất đai.

+ Đối với các hành vi vi phạm không phải xử phạt vi phạm hành chính thì việc thu hồi đất được tiến hành sau khi có kết luận của cơ quan thanh tra, kiểm tra có thẩm quyền về trường hợp phải thu hồi đất.

- Lập hồ sơ thu hồi đất

- Thông báo thu hồi đất

- Ban hành quyết định thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất ( nếu có)

1.3. Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người.

- Đối với trường hợp thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, thu hồi đất do có nguy cơ đe dọa tính mạng con người hoặc không còn khả năng tiếp tục sử dụng quy định tại Khoản 1,2,3 Điều 82 Luật Đất đai

Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được văn bản quy định tại các điểm a, b, d, đ, e và g khoản 5 Điều 82 Luật Đất đai cơ quan có chức năng quản lý đất đai trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất.

- Đối với trường hợp thực hiện quyền sử dụng đất có điều kiện quy định tại Khoản 1 Điều 48 Luật Đất đai về cá nhân là người dân tộc thiểu số

+ Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất khi phát hiện người sử dụng đất là người dân tộc thiểu số thuộc trường hợp phải thu hồi đất theo quy định tại khoản 1 Điều 48 Luật Đất đai thì gửi văn bản đến cơ quan có chức năng quản lý đất đai.

+ Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan có chức năng quản lý đất đai hoàn thiện hồ sơ trình Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thu hồi đất theo quy định của pháp luật.

+ Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày có quyết định thu hồi đất, cơ quan có chức năng quản lý đất đai trình cơ quan có thẩm quyền thành lập Hội đồng định giá tài sản để xác định giá trị tài sản gắn liền với đất, bồi thường cho người có đất thu hồi hoặc người được hưởng thừa kế.

2. Những sai phạm thường gặp trong quy trình thu hồi đất.

- Cơ quan có thẩm quyền không tiến hành phổ biến, tiếp nhận ý kiến, thông báo trước khi thu hồi đất.

Thông báo trước khi thu hồi đất là một quy trình bắt buộc phải thực hiện, cho dù lý do thu hồi đất là gì và thu hồi đất trong trường hợp nào. Việc pháp luật quy định bắt buộc phải thông báo trước khi thu hồi đất là một quy định hợp lý nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người có đất bị thu hồi, thông qua thông báo thu hồi đất, người có đất bị thu hồi sẽ nắm bắt được các thông tin cần thiết liên quan để có thể thực hiện. Bên cạnh đó, việc được thông báo trước khi thu hồi đất tạo điều kiện để người dân có thể phản hồi, phản ánh lại đối với những thông tin không chính xác, thực hiện quyền và bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.

Tuy nhiên thực tế hiện nay, nhiều hộ dân phản ánh rằng họ không được phổ biến, tiếp nhận ý kiến, thông báo, về việc thu hồi đất nhưng lại có tên trong danh sách thu hồi. Chẳng hạn như vụ việc xảy ra tại thôn HT, gia đình bà M và nhiều hộ gia đình khác đang quản lý, sử dụng đất, đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì bất ngờ vào tháng 6/2023, Ủy ban nhân dân xã ban hành thông báo về việc công khai danh sách hộ gia đình, cá nhân có đất thuộc dự án bị thu hồi. Việc những thửa đất của gia đình vào diện thu hồi gây thiệt hại lớn về kinh tế cho gia đình.

- Thực hiện cưỡng chế không đúng quy trình.

Trong trường hợp người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan không bàn giao đất cho đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thì Ủy ban nhân dân cấp xã chủ trì, phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư vận động, thuyết phục để người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan bàn giao đất cho đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Kết thúc vận động, thuyết phục mà người có đất thu hồi vẫn không chấp hành việc bàn giao đất thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định cưỡng chế thu hồi đất và tổ chức thực hiện việc cưỡng chế theo quy định. Theo đó trước khi thực hiện cưỡng chế thu hồi đất, cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện vận động, thuyết phục bàn giao đất, kết thúc thời gian này, mới tiến hành cưỡng chế thu hồi đất. Tuy nhiên thực tế hiện nay không ít trường hợp cơ quan có thẩm quyền tiến hành cưỡng chế thu hồi đất không đúng quy trình pháp luật thậm chí có hành vi đập phá, hủy hoại tài sản, điều này gây ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống của người có đất bị thu hồi.

- Không đảm bảo yêu cầu bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất.

Luật Đất đai 2024 quy định khu tái định cư phải hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ theo quy hoạch chi tiết được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; đồng thời phải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục, tập quán của cộng đồng dân cư nơi có đất thu hồi. Tuy nhiên hiện nay, tình trạng khu tái định cư không đảm bảo nhưng vẫn được đưa vào sử dụng hay tình trạng chủ đầu tư cố tình khai sai thông tin để có thể được cấp có thẩm quyền phê duyệt không phải là hiếm, sau khi người có đất bị thu hồi được bố trí tái định cư thì một thời gian sau xuất hiện tình trạng xuống cấp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống của họ.

- Thiếu minh bạch, công khai trong quá trình thu hồi đất

Minh bạch, công khai trong quá trình thu hồi đất là một yếu tố quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của người có đất bị thu hồi, bên cạnh đó đây cũng là biện pháp giúp giảm nguy cơ sách nhiễu, tham nhũng, lạm dụng quyền lực, tăng cường niềm tin của người dân. Khi các vấn đề liên quan đến thu hồi đất được công khai, minh bạch người dân sẽ được thông báo, tiếp cận thông tin cũng như có những ý kiến, phản hồi về vấn đề này. Đây là cũng một trong những cách thức tăng hiệu quả hoạt động của cơ quan nhà nước, tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân.

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Ngô Minh Ánh; Ngày viết: 26/09/2024)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: [email protected]

Website:https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

_______________________________________________