1. Nhận quà tặng có phải nhận hối lộ?

1.1. Tội nhận hối lộ là gì?

Tội nhận hối lộ là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc trung gian nhận hoặc sẽ bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. Theo quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015, nêu rõ:

“1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào sau đây cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 Chương này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Lợi ích phi vật chất.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

b) Lạm dụng chức vụ, quyền hạn;

c) Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

e) Biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước;

g) Đòi hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm:

a) Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

6. Người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà nhận hối lộ, thì bị xử lý theo quy định tại Điều này.”

1.2. Dấu hiệu cơ bản của tội phạm nhận hối lộ

- Về chủ thể của tội phạm

+ Chủ thể của loại tội phạm này là người từ đủ 16 tuổi, có năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định đồng thời phải là người có chức vụ, quyền hạn. Chức vụ, quyền hạn ấy liên quan trực tiếp đến việc giải quyết công việc của người đưa hối lộ.

+ Trường hợp người có chức vụ nhưng chức vụ, quyền hạn của họ không liên quan đến việc giải quyết công việc theo yêu cầu của người đưa hối lộ thì không coi là tội nhận hối lộ mà phạm vào tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi.

- Về khách thể của tội phạm

+ Khách thể của loại tội phạm này là hoạt động đúng đắn, bình thường, tính chuẩn mực trong công tác của cơ quan, tổ chức do nhà nước quy định.

+ Đối tượng của tội nhận hối lộ phải là tiền của, tài sản hoặc những giấy tờ có giá trị tài sản. Trường hợp người có chức vụ không nhận tiền của, tài sản mà nhận tình cảm của người khác giới thì không coi là nhận hối lộ.

- Về mặt khách quan của tội phạm

+ Thể hiện ở hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn nhận tiền của hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào để làm hoặc không làm một việc theo yêu cầu hoặc vì lợi ích của người đưa hối lộ.

+ Hành vi nhận hối lộ được thực hiện trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác nhau (trường hợp sẽ nhận là trường hợp người có chức vụ chưa nhận tiền của hối lộ nhưng có căn cứ cho rằng đã có sự thỏa thuận về việc nhận hối lộ sau khi thực hiện xong một việc theo yêu cầu của người đưa hối lộ).

+ Trường hợp, người có chức vụ nhận quà biếu sau khi đã làm đúng chức trách của mình không được coi là nhận hối lộ bởi giữa người có chức vụ và người đưa quà biếu không có bất kỳ thỏa thuận nào về việc tặng quà biếu, người nhận quà biếu thực hiện công việc của mình đúng chức năng, quyền hạn, vô tư thì quà biếu được như sự biết ơn, có trước có sau, là tấm lòng, đạo đức của người Việt nam.

- Về mặt chủ quan của tội phạm

+ Lỗi: Mặt chủ quan của tội phạm được thể hiện do hình thức lỗi cố ý trực tiếp.

+ Mục đích: Lợi dụng chức vụ, quyền hạn liên quan đến công việc để nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất có giá trị là yếu tố bắt buộc cấu thành tội phạm này.

2. Quà tặng có thể là hình thức hối lộ trá hình?

Nhiều người cho rằng việc biếu tặng quà nhân dịp lễ, tết chỉ là một hành động thể hiện sự kính trọng, không mang tính chất mua chuộc. Tuy nhiên, nếu món quà có giá trị lớn và đi kèm với yêu cầu hoặc kỳ vọng nào đó từ người tặng, thì hành vi này có thể bị xem là hối lộ.

Theo quy định tại Điều 25 Quy định về việc nhận quà tặng Nghị định số 59/2019/NĐ-CP của Chính phủ về Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật phòng, chống tham nhũng nêu rõ:

“Cơ quan, tổ chức, đơn vị, người có chức vụ, quyền hạn không được trực tiếp hoặc gián tiếp nhận quà tặng dưới mọi hình thức của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến công việc do mình giải quyết hoặc thuộc phạm vi quản lý của mình. Trường hợp không từ chối được thì cơ quan, tổ chức, đơn vị phải tổ chức quản lý, xử lý quà tặng theo quy định tại Điều 27 của Nghị định này.”

Theo quy định này, bất cứ quà tặng nào, cán bộ, công chức, viên chức - người có chức vụ, quyền hạn đều không được nhận, dù trực tiếp hay gián tiếp từ người có liên quan đến công việc của mình.

Theo quy định tại Luật Phòng, chống tham nhũng 2018, khoản 3 Điều 20 quy định rõ: “Cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có trách nhiệm không được nhận quà tặng dưới mọi hình thức nếu việc tặng quà có động cơ vụ lợi.” Điều này có nghĩa, nếu việc nhận phong bì là để đổi lấy một lợi ích nào đó trong công việc, thì đây là hành vi vi phạm pháp luật.

Nếu người nhận cố tình lách luật bằng cách nhờ người thân đứng tên nhận quà, thì vẫn có thể bị xử lý theo quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015.

3. Chế tài xử lý đối với hành vi nhận hối lộ dưới hình thức quà tặng

Căn cứ theo Điều 27 về Xử lý quà tặng Nghị định số 59/2019/NĐ-CP của Chính phủ về Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật phòng, chống tham nhũng, nêu rõ:

“1. Đối với quà tặng bằng tiền, giấy tờ có giá thì Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị tổ chức tiếp nhận, bảo quản và làm thủ tục nộp vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật.”

Căn cứ Nghị định 112/2020/NĐ-CP, công chức khi nhận phong bì trái quy định sẽ bị kỷ luật bằng các hình thức sau đây:

Ngoài ra, nếu nhận hối lộ có giá trị từ 2 triệu đồng trở lên, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015, mức phạt từ 2 năm đến chung thân tùy vào giá trị hối lộ và mức độ vi phạm. Trường hợp giá trị hối lộ trên 1 tỷ đồng, người phạm tội có thể bị phạt tù 20 năm, chung thân hoặc tử hình.

Như vậy, nhận hối lộ dưới hình thức quà tặng có thể bị xử lý hình sự nếu có bằng chứng chứng minh đây là hành vi nhằm mục đích mua chuộc, tác động đến quyết định của người nhận. Do đó, cả người tặng lẫn người nhận cần hết sức cẩn trọng để tránh vi phạm pháp luật. Nếu bạn đang gặp vấn đề pháp lý liên quan đến hối lộ hoặc quà tặng, hãy liên hệ với luật sư để được tư vấn kịp thời.

__________________________________________________________________________

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Phạm Thu Hằng; Ngày viết: 24/02/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

_______________________________________________________________________

Các bài viết liên quan:

- Tội nhận hối lộ được quy định như thế nào trong luật hình sự hiện hành
- Kẻ đưa hối lộ phải nhận hình phạt nào theo quy định của bộ luật hình sự năm 2015.