GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI BẰNG CON ĐƯỜNG KHỞI KIỆN

Tranh chấp đất đai là những tranh chấp mang tính chất phức tạp và liên quan đến lợi ích sâu sắc của những người có quyền và nghĩa vụ liên quan. Vì vậy, thông thường, để giải quyết tranh chấp đất đai, Nhà nước quy định việc hòa giải ở cấp cơ sở để tạo điều kiện cho việc giải quyết bằng con đường thương lượng, hòa giải. Tuy nhiên, nếu hòa giải ở các cấp không thành thì các bên có quyền khởi kiện vụ án ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Vậy, trình tự, thủ tục giải quyết vụ án được tiến hành ra sao, như thế nào! Tham khảo bài viết của Công ty TNHH HTC Việt Nam để có thêm hiểu biết về vấn đề này:

1. Các vấn đề cơ bản trong tranh chấp đất đai:

Theo Khoản 24, Điều 3, Luật Đất đai 2013 thì tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai. Trong khái niệm này chúng ta cần lưu ý: đối tượng của tranh chấp đất đai không phải là quyền sở hữu đất, các chủ thể tham gia tranh chấp không phải là các chủ thể có quyền sở hữu đối với đất. Đây là điều không phải bàn cãi vì Điều 53, Hiến pháp 2013 hay điều 4, Luật đất đai 2013 quy định rất rõ đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.

Trên thực tế, tranh chấp đất đai không chỉ là hiện tượng phổ biến mà trong đó còn hết sức đa dạng về chủ thể cũng như nội dung tranh chấp. Tuy nhiên, về cơ bản tranh chấp đất đai được chia thành ba dạng như sau:

- Tranh chấp về quyền sử dụng đất: là những tranh chấp giữa các bên với nhau về việc ai có quyền sử dụng hợp pháp đối với một mảnh đất nào đó. Trong dạng tranh chấp này chúng ta thường gặp các loại tranh chấp về ranh giới đất; tranh chấp về quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất trong các quan hệ ly hôn, thừa kế; tranh chấp đòi lại đất (đất đã cho người khác mượn sử dụng mà không trả lại, hoặc tranh chấp giữa người dân tộc thiểu số với người đi xây dựng vùng kinh tế mới v.v…)

- Tranh chấp về quyền, nghĩa vụ phát sinh trong quá trình sử dụng đất: dạng tranh chấp này thường xảy ra khi các chủ thể có những giao dịch dân sự về quyền sử dụng đất như tranh chấp về quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất hoặc các tranh chấp liên quan đến việc bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư…

- Tranh chấp về mục đích sử dụng đất:đây là dạng tranh chấp ít gặp hơn, những tranh chấp này liên quan đến việc xác định mục đích sử dụng đất là gì. Thông thường những tranh chấp này cũng dễ có cơ sở để giải quyết vì trong quá trình phân bổ đất đai cho các chủ thể sử dụng, Nhà nước đã xác định mục đích sử dụng đất thông qua quy hoạch sử dụng đất. Tranh chấp chủ yếu do người sử dụng đất sử dụng sai mục đích so với khi được Nhà nước giao đất, cho thuê đất.

2. Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai bằng con đường khởi kiện.

- Quyền khởi kiện của người có quyền lợi bị xâm phạm được quy định tại điều 186 Bộ luật tố tụng dân sự như sau: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là người khởi kiện) tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.” Khi người có quyền lợi, nghĩa vụ về tài sản của mình bị xâm phạm có thể tự mình, uy quyền hoặc nhờ người đại diện để thực hiện việc gửi đơn khởi kiện ra Tòa.

- Khi người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan gửi đến đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền thì Tòa án sẽ phải xem xét và thông báo ngay cho người khởi kiện. Nếu đơn khởi kiện đúng thẩm quyền của tòa án nhân dân đó thì Tòa án sẽ thông báo ngay cho người khởi kiện để người khởi kiện thực hiện các nghĩa vụ tài chính về việc khởi kiện vụ việc theo quy định tại điều 195 Bộ luật tố tụng dân sự:

“1. Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.

2. Thẩm phán dự tính số tiền tạm ứng án phí, ghi vào giấy báo và giao cho người khởi kiện để họ nộp tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

3. Thẩm phán thụ lý vụ án khi người khởi kiện nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

4. Trường hợp người khởi kiện được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì Thẩm phán phải thụ lý vụ án khi nhận được đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo.”

Người khởi kiện sáu khi nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí theo quy định sẽ được Thẩm phán thụ lý vụ án.

- Giải quyết tranh chấp đất đai: Các bên sẽ tiến hành nộp những tài liệu, chứng cứ chứng minh việc quyền và nghĩa vụ của các bên bị ảnh hưởng. Tòa án sẽ tiến hành họp kiểm tra các chứng cứ, tài liệu và họp hòa giải giữa các bên. Nếu trong phiên họp hòa giải các bên hòa giải thành công và thỏa thuận được phương án giải quyết tranh chấp thì tòa án tiến hành lập biên bản sự thỏa thuận đó và sau thời gian 07 ngày kể từ ngày lập biên bản và có xác nhận của các bên mà các bên không có sự thay đổi ý kiến thì Thẩm phán tiếp nhận vụ việc sẽ ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Và quyết định thỏa thuận này có hiệu lực kể từ ngày ban hành và không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm quy định tại các điều 212, 213 bộ luật tố tụng dân sự.

Nếu các bên hòa giải không thành thì tòa án sẽ ra quyết định đưa vụ án ra xét xử. Việc giải quyết vụ án sẽ tuân thủ theo các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự về khởi kiện tại Tòa.

- Các tranh chấp sau khi được Tòa án có thẩm quyền giải quyết bằng một bản án có hiệu lực. Nguyên đơn có quyền giải quyết các bước cuối cùng bằng việc yêu cầu cơ quan thi hành án để đòi lại các quyền và nghĩa vụ bị xâm phạm theo quy định của Luật thi hành án dân sự.

Trên đây là toàn bộ bài tư vấn của Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam!

Để được hỗ trợ chi tiết vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, P. Trung Hòa, Q. Cầu Giấy, Hà Nội.

ĐT: 0989.386.729; Email: [email protected]

Website: https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

ĐAT