Phân tích và tư vấn về các trường hợp được hưởng án treo và điều kiện.

1. Án treo là gì?

Theo Điều 65 Bộ luật Hình sự 2015:

“Khi xử phạt tù không quá 3 năm, căn cứ vào nhân thân người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, nếu xét thấy không cần thiết phải buộc chấp hành hình phạt tù, Tòa án có thể cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách từ 1 năm đến 5 năm.”

Có thể hiểu, án treo là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện. Người được hưởng án treo không phải vào trại giam, nhưng vẫn bị coi là có án tích trong thời gian thử thách, và phải tuân thủ nghĩa vụ giám sát, giáo dục theo quyết định của Tòa án.

2. Điều kiện được hưởng án treo

Theo Điều 2 Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP, người phạm tội được xem xét hưởng án treo khi có đủ 05 điều kiện bắt buộc sau:

- Bị xử phạt tù không quá 03 năm: Hình phạt chính mà Tòa tuyên không vượt quá 3 năm tù (kể cả tổng hợp nhiều tội danh).

- Có nhân thân tốt: Chưa có tiền án, tiền sự; Có nơi cư trú rõ ràng; Luôn chấp hành chính sách, pháp luật, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công dân.

- Có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trở lên trong đó có 01 tình tiết thuộc khoản 1 Điều 51 và không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự, ví dụ như: Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; Tự nguyện bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả; Phạm tội lần đầu, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;... .

- Có khả năng tự cải tạo, không cần cách ly khỏi xã hội: Tòa án phải đánh giá rằng nếu giao cho chính quyền, tổ chức, gia đình giám sát, người phạm tội vẫn có thể cải tạo tốt, không nguy hiểm cho xã hội.

- Các trường hợp không được hưởng án treo: Phạm tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng; Tái phạm, tái phạm nguy hiểm; Bỏ trốn trong quá trình tố tụng; Gây dư luận xấu, ảnh hưởng an ninh – trật tự; Không chấp hành nghĩa vụ dân sự hoặc khắc phục hậu quả.

3. Thời gian thử thách và nghĩa vụ khi hưởng án treo

Căn cứ tại khoản 1 điều 65 Bộ luật Hình sự 2015, thời gian thử thách:
- Từ 01 năm đến 05 năm tính ngày tuyên án sơ thẩm, thường bằng 1,5 lần mức phạt tù mà Tòa án cho hưởng án treo. Nếu trong thời gian này, người được hưởng án treo phạm tội mới hoặc vi phạm nghĩa vụ, Tòa án có thể: Hủy án treo và buộc chấp hành hình phạt tù; hoặc gia hạn thời gian thử thách (nếu vi phạm chưa nghiêm trọng).

Căn cứ tại điều 87, luật Thi hành án Hình sự 2019, quy định về nghĩa vụ của người hưởng án treo:
- Có mặt định kỳ theo yêu cầu của cơ quan giám sát;
- Không rời khỏi nơi cư trú nếu chưa được cho phép;
- Tích cực lao động, học tập, khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra.
Nếu vi phạm nghĩa vụ 02 lần trở lên, hoặc phạm tội mới trong thời gian thử thách, Tòa án có thể quyết định buộc chấp hành hình phạt tù gốc.

4. Một số trường hợp thực tế được được hưởng án treo

- Người phạm tội lần đầu, trộm cắp, gây thương tích nhẹ, hoặc lái xe gây tai nạn không cố ý nhưng đã khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại, được bị hại xin giảm nhẹ;
- Cán bộ, nhân viên phạm tội do thiếu hiểu biết pháp luật, không có động cơ vụ lợi, thành khẩn khai báo, hợp tác với cơ quan điều tra;
- Người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, là lao động chính trong gia đình hoặc đang nuôi con nhỏ.

Ví dụ: Anh A bị Tòa án tuyên phạt 2 năm tù về tội “Cố ý gây thương tích”.
Tuy nhiên, A có nhân thân tốt, phạm tội lần đầu, đã bồi thường đầy đủ cho bị hại và được người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt.
→ Tòa án có thể cho hưởng án treo với thời gian thử thách 4 năm, thay vì chấp hành án tù.

Án treo là biện pháp nhân đạo, giúp người phạm tội có cơ hội sửa chữa sai lầm, tái hòa nhập cộng đồng mà không phải chấp hành án tù giam. Tuy nhiên, để được hưởng án treo, người phạm tội cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp luật, đồng thời chứng minh thái độ ăn năn, khắc phục hậu quả và cam kết cải tạo tốt.

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Thị Khánh Linh; Ngày viết: 15/10/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

Các bài viết liên quan: