Chi thường xuyên 2025: Quy định mới siết chặt hay mở rộng quyền tự chủ?

1. Thay đổi chính sách chi thường xuyên năm 2025

Năm 2025 đánh dấu bước chuyển mình trong quản lý tài chính công, với các chính sách chi thường xuyên được Chính phủ điều chỉnh để vừa đảm bảo kỷ luật ngân sách, vừa thúc đẩy hiệu quả hoạt động của các đơn vị công. Dựa trên các chỉ đạo gần đây từ đầu năm 2025, dưới đây là những thay đổi nổi bật:

Thứ nhất, tăng chi thường xuyên cho lương và phúc lợi: Báo cáo của Bộ Tài chính cuối năm 2024 cho biết, Chính phủ đã phê duyệt tăng lương cơ sở công chức, viên chức thêm 30% từ giữa năm 2024, với tổng chi phí ước tính 1,6% GDP giai đoạn 2024-2025, nhằm thu hẹp khoảng cách lương giữa khu vực công và tư nhân.

Thứ hai, ưu tiên chi thường xuyên cho giáo dục và y tế: Theo Nghị quyết Quốc hội tháng 11/2024 về ngân sách 2025, khoảng 20% tổng chi thường xuyên được ưu tiên cho giáo dục và đào tạo (tăng từ 18% năm 2023), cùng với cam kết nâng mức chi cho y tế công lên 8% tổng chi ngân sách.

Thứ ba, ứng dụng công nghệ số trong quản lý: Kế hoạch Phát triển Kinh tế - Xã hội 2021-2025 nhấn mạnh triển khai hệ thống quản lý ngân sách trực tuyến, yêu cầu các đơn vị công báo cáo chi thường xuyên qua phần mềm số từ năm 2025 để tăng minh bạch và giảm thất thoát.

Thứ tư, giảm tỷ lệ cấp phát chi thường xuyên: Báo cáo tài chính công năm 2024 từ Bộ Tài chính cho thấy Chính phủ tiếp tục giảm tỷ lệ cấp phát chi thường xuyên cho các đơn vị phụ thuộc ngân sách, từ 70% năm 2023 xuống còn 65% dự kiến năm 2025, buộc các đơn vị tìm nguồn thu bổ sung.

Những thay đổi này phản ánh chiến lược của Chính phủ trong việc vừa kiểm soát chi tiêu, vừa thúc đẩy tự chủ tài chính, nhưng tác động thực tế đến các đơn vị công cần được xem xét kỹ lưỡng.

2.Tác động đến quyền tự chủ: siết chặt hay mở rộng?

Các quy định mới về chi thường xuyên năm 2025 mang lại tác động hai chiều, vừa đặt ra áp lực kiểm soát, vừa tạo cơ hội mở rộng quyền tự chủ cho các đơn vị công, tùy thuộc vào năng lực tài chính và mức độ phụ thuộc ngân sách của từng đơn vị.

a. Siết chặt kiểm soát với đơn vị phụ thuộc ngân sách:

Đối với các đơn vị chưa tự chủ được tài chính – như trường học vùng sâu, cơ quan hành chính địa phương – yêu cầu tiết kiệm chi tiêu và giảm cấp phát ngân sách đồng nghĩa với việc họ phải tuân thủ nghiêm ngặt dự toán được giao. Họ không thể tự ý điều chỉnh các khoản chi ngoài phạm vi phê duyệt, từ mua sắm thiết bị đến tổ chức sự kiện, dẫn đến quyền tự chủ bị thu hẹp đáng kể. Những đơn vị này thường phải báo cáo chi tiết từng khoản chi, chịu sự giám sát chặt chẽ từ cấp trên để đảm bảo không vượt khung ngân sách, làm giảm tính linh hoạt trong quản lý.

b. Mở rộng quyền tự chủ cho đơn vị tài chính mạnh:

Ngược lại, các đơn vị tự chủ tài chính cao – như trường đại học lớn hoặc bệnh viện tuyến trung ương có nguồn thu từ dịch vụ ổn định – được hưởng lợi từ việc giảm cấp phát ngân sách. Họ có thể tự cân đối tài chính để chi trả lương vượt mức cơ bản, đầu tư vào cơ sở vật chất, hoặc nâng cấp vận hành mà không cần chờ phê duyệt từ ngân sách nhà nước. Việc ưu tiên chi cho giáo dục và y tế cũng tạo điều kiện để các đơn vị này tăng phí dịch vụ hoặc hợp tác với tư nhân, mở rộng quyền quyết định trong phân bổ nguồn lực.

c. Áp lực kép từ tăng chi lương và giảm cấp phát:

Quy định tăng lương cơ sở 30% là cơ hội để các đơn vị tự chủ điều chỉnh thu nhập cho cán bộ, nhưng lại là thách thức lớn với các đơn vị phụ thuộc ngân sách. Khi nguồn cấp giảm mà chi lương tăng, họ buộc phải tìm cách tăng nguồn thu – như cung cấp dịch vụ mới hoặc khai thác tài sản công – hoặc chịu áp lực kiểm soát chặt hơn từ cơ quan quản lý để bù đắp thiếu hụt. Điều này vừa mở ra khả năng tự chủ, vừa đặt ra rủi ro nếu không đáp ứng được yêu cầu tài chính.

d. Sự phân hóa giữa các đơn vị công:

Một thực tế rõ ràng là chính sách mới làm gia tăng khoảng cách giữa các đơn vị tự chủ mạnh và yếu. Những đơn vị ở đô thị lớn, có nguồn thu tốt, dễ dàng thích nghi và mở rộng quyền tự chủ, trong khi các đơn vị ở vùng sâu, vùng xa, phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách, bị bó buộc hơn trong khuôn khổ kiểm soát. Sự phân hóa này đòi hỏi các đơn vị yếu phải nâng cao năng lực quản lý để tận dụng tối đa nguồn lực hiện có.

Quy định chi thường xuyên năm 2025 tạo ra sự phân hóa rõ rệt: siết chặt kiểm soát với đơn vị yếu, mở rộng tự chủ cho đơn vị mạnh. Các đơn vị công cần thích nghi linh hoạt, tận dụng cơ hội từ chính sách mới để vừa đảm bảo hoạt động hiệu quả, vừa giảm dần phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

Quy định mới về chi thường xuyên năm 2025 không đơn thuần siết chặt hay mở rộng quyền tự chủ, mà là sự kết hợp linh hoạt nhằm cân bằng giữa kỷ luật ngân sách và hiệu quả hoạt động. Với tiết kiệm chi tiêu, tăng lương, ưu tiên giáo dục - y tế, và giảm cấp phát, các đơn vị công đối mặt với cả thách thức lẫn cơ hội để tự chủ tài chính. Để thành công, họ cần tối ưu hóa nguồn thu, nâng cao năng lực quản lý, và tận dụng chính sách một cách chiến lược. Bạn muốn hiểu rõ hơn về cách thích nghi với quy định mới? Tìm hiểu tại đây để nhận tư vấn chuyên sâu và giải pháp thực tế.

___________________________________________________________________________

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Lê Thị Ngọc Trâm; Ngày viết: 23/02/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

___________________________________________________________________________