Tội phạm về chức vụ: Biểu hiện, khung hình phạt và biện pháp khắc phục

1. Khái niệm tội phạm về chức vụ là gì?

Theo Điều 352 Bộ luật Hình sự quy định khái niệm tội phạm về chức vụ. Tội phạm về chức vụ là những hành vi nguy hiểm cho xã hội do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện, lợi dụng vị trí công tác để vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân. Nhóm tội này thường xuất hiện trong các cơ quan nhà nước, đơn vị quản lý công, tổ chức có sử dụng ngân sách hoặc giao chức vụ, quyền hạn nhất định cho người lao động.

2. Các biểu hiện phổ biến của tội phạm về chức vụ

Tội phạm chức vụ thể hiện qua nhiều hành vi khác nhau, trong đó điển hình gồm:

- Tham ô tài sản (theo Điều 353 BLHS 2015): Người có chức vụ chiếm đoạt tài sản mà mình được giao quản lý. Biểu hiện thường gặp: lập khống chứng từ, nâng khống chi phí, biển thủ tài sản công.

- Nhận hối lộ (theo Điều 354 BLHS 2015): Người có chức vụ nhận tiền, tài sản, lợi ích để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích của người đưa hối lộ. Hành vi này phá vỡ nguyên tắc khách quan, gây mất niềm tin vào bộ máy quản lý.

- Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản (theo Điều 355 BLHS 2015): Người có chức vụ lợi dụng công vụ để chiếm đoạt tài sản của người khác.

- Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ (theo Điều 356 BLHS 2015): Làm trái công vụ vì vụ lợi hoặc gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân.

- Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ (theo Điều 357 BLHS 2015): Vượt quá quyền hạn được giao khi thi hành công vụ gây thiệt hại cho Nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân.

- Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi (theo Điều 358 BLHS 2015): Dùng ảnh hưởng của mình đối với người có chức vụ để yêu sách, nhận tiền hoặc lợi ích.

- Tội giả mạo trong công tác (theo Điều 359 BLHS 2015): Làm giả giấy tờ, tài liệu; sửa chữa hoặc hủy hoại tài liệu trong khi thi hành công vụ để vụ lợi hoặc gây thiệt hại.

3. Khung hình phạt đối với tội phạm về chức vụ

Khung hình phạt đối với tội phạm về chức vụ được quy định từ Điều 353 đến Điều 366 và Điều 390 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Mức phạt tùy thuộc giá trị tài sản, tính chất vụ lợi, hậu quả gây thiệt hại và hành vi cụ thể.

- Tội tham ô tài sản – Điều 353 BLHS: Phạt tù 2 – 20 năm, chung thân hoặc tử hình với trường hợp đặc biệt nghiêm trọng; kèm phạt tiền và cấm chức vụ.

- Nhận hối lộ – Điều 354: Phạt tù 2 – 20 năm, chung thân hoặc tử hình; phạt tiền 30 – 200 triệu và tịch thu tài sản.

- Lạm dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản – Điều 355: Phạt tù 1 – 20 năm hoặc chung thân; phạt tiền và cấm chức vụ.

- Lợi dụng chức vụ khi thi hành công vụ – Điều 356: Phạt tù 1 – 15 năm; cấm chức vụ 1 – 5 năm.

- Lạm quyền khi thi hành công vụ – Điều 357: Phạt tù 1 – 15 năm; cấm chức vụ.

- Lợi dụng chức vụ gây ảnh hưởng để trục lợi – Điều 358: Phạt tù 1 – 20 năm; phạt tiền và cấm chức vụ.

- Giả mạo trong công tác – Điều 359: Phạt tù 1 – 15 năm; phạt tiền và cấm chức vụ.

4. Biện pháp khắc phục tội phạm về chức vụ

Các biện pháp khắc phục tập trung vào ngăn ngừa, xử lý nghiêm minh và hạn chế tái phạm:

- Hoàn trả tài sản và khắc phục hậu quả: Người phạm tội buộc phải trả lại tài sản, tiền chiếm đoạt hoặc gây thất thoát.

- Cấm đảm nhiệm chức vụ: Người phạm tội bị cấm đảm nhiệm chức vụ từ 01 – 05 năm nhằm ngăn chặn lợi dụng quyền hạn tái phạm.

- Tăng cường minh bạch trong quản lý: Ứng dụng công nghệ thông tin; Thực hiện công khai ngân sách; Minh bạch trong quy trình giải quyết hồ sơ hành chính.

- Tăng cường giám sát nội bộ và thanh tra: Kiểm tra thường xuyên nhằm phát hiện sớm sai phạm và ngăn chặn hành vi lạm quyền.

- Nâng cao đạo đức công vụ: Tổ chức tập huấn, phổ biến pháp luật, xây dựng môi trường làm việc liêm chính, thưởng phạt rõ ràng.

Tội phạm về chức vụ là nhóm tội nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của bộ máy nhà nước và quyền lợi nhân dân. Việc nhận diện đúng biểu hiện, hiểu rõ khung hình phạt và áp dụng các biện pháp khắc phục là cơ sở quan trọng để phòng ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời loại tội phạm này.

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Thị Khánh Linh – Ngày viết: 11/12/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.

ĐT: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htc-law.com ; https://htcvn.vn ; https://luatsuchoban.vn

Các bài viết liên quan: