Rủi ro pháp lý khi đầu tư vào lĩnh vực FinTech tại Việt Nam

1. Thực trạng pháp lý FinTech tại Việt NaViệt Nam hiện chưa có một luật riêng điều chỉnh toàn diện về FinTech. Hoạt động FinTech được điều chỉnh rải rác trong nhiều văn bản pháp luật như:

- Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2010)
- Luật Các tổ chức tín dụng (2010, sửa đổi 2017)
- Luật Giao dịch điện tử (2005, sửa đổi 2023 – có hiệu lực từ 01/7/2024)
- Luật Phòng, chống rửa tiền (2022)
- Bộ luật Dân sự, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp
- Các nghị định hướng dẫn về thanh toán không dùng tiền mặt, trung gian thanh toán, ví điện tử, v.v.

Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan quản lý đang xây dựng cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho FinTech, nhưng chưa được ban hành chính thức.

2. Các rủi ro pháp lý chính khi đầu tư vào FinTech tại Việt Nam

Rủi ro khung pháp lý chưa đầy đủ, thiếu minh bạch

- Hiện vẫn chưa có định nghĩa pháp lý thống nhất về FinTech, dẫn đến sự mơ hồ trong việc phân loại và áp dụng luật.

- Nhiều mô hình kinh doanh mới (DeFi, BNPL, cho vay ngang hàng, tiền mã hóa, token hóa tài sản...) chưa được pháp luật công nhận hoặc chưa có hướng dẫn cụ thể.

- Các quy định hiện hành thường không theo kịp thực tiễn đổi mới, khiến doanh nghiệp có thể vô tình vi phạm quy định pháp luật.

Ví dụ: Cho vay P2P hiện chưa được cấp phép chính thức, nhưng vẫn hoạt động rộng rãi – tiềm ẩn rủi ro bị xử phạt hoặc cấm hoạt động.

Rủi ro cấp phép và Giấy phép hoạt động

- Một số loại hình FinTech phải đăng ký hoặc xin giấy phép từ Ngân hàng Nhà nước, ví dụ: trung gian thanh toán, ví điện tử.

- Việc chưa rõ ràng tiêu chí, thủ tục và điều kiện cấp phép khiến nhà đầu tư khó dự đoán chi phí pháp lý và thời gian triển khai dự án.

Căn cứ pháp lý liên quan:

- Thông tư 39/2014/TT-NHNN, sửa đổi bởi Thông tư 23/2019/TT-NHNN về hoạt động trung gian thanh toán.

- Nghị định 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt.

Rủi ro về bảo mật thông tin và dữ liệu cá nhân

- Các nền tảng FinTech thường xử lý dữ liệu nhạy cảm như thông tin tài chính, danh tính khách hàng.

- Luật An ninh mạng (2018), Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân yêu cầu lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam, thu thập dữ liệu có sự đồng ý rõ ràng của người dùng,...

Việc vi phạm quy định về dữ liệu cá nhân có thể dẫn tới xử phạt hành chính, đình chỉ hoạt động hoặc bị khởi kiện.

Rủi ro về tranh chấp hợp đồng điện tử và tài sản số

- Các giao dịch tài chính được thực hiện qua hợp đồng điện tử, blockchain, hợp đồng thông minh,... nhưng hệ thống pháp luật vẫn chưa có hướng dẫn rõ ràng để xử lý tranh chấp.
- Các vấn đề như: tài sản mã hóa có được coi là tài sản hợp pháp không? Token có thể làm tài sản bảo đảm không? Hiện vẫn còn nhiều khoảng trống pháp lý.

Điều này khiến doanh nghiệp và nhà đầu tư gặp khó khăn khi xảy ra tranh chấp.

Rủi ro xử lý hình sự do hoạt động "vượt rào" pháp lý

- Một số mô hình FinTech nếu triển khai mà chưa có khung pháp lý hoặc trái luật hiện hành, có thể bị coi là vi phạm pháp luật hình sự.

Ví dụ: Gọi vốn bằng tiền mã hóa có thể bị coi là lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 BLHS);

3. Định hướng khắc phục và khuyến nghị cho nhà đầu tư FinTech

Theo sát lộ trình pháp lý Fintech của Việt Nam. Theo dõi tiến trình ban hành cơ chế sandbox Fintech của Ngân hàng Nhà nước và Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nắm bắt các quy định mới liên quan đến:

- Giao dịch điện tử (Luật Giao dịch điện tử 2023 – hiệu lực từ 01/07/2024);
- Dữ liệu cá nhân (Nghị định 13/2023/NĐ-CP);
- Dự thảo Luật Tài sản ảo, tiền kỹ thuật số (dự kiến).

Đánh giá rửi ro pháp lý trước khi đầu tư. Thẩm định pháp lý mô hình kinh doanh Fintech, xác định loại hình cần xin giấy phép, đăng ký hoặc cảnh báo rủi ro, kiểm tra các điều khoản hợp đồng, thoả thuận người dùng, chính sách bảo mật,... đã tuân thủ đúng luật chưa.

Hợp tác với luật sư, đơn vị tư vấn pháp lý chuyên về công nghệ – tài chính – đầu tư để:

- Đảm bảo tuân thủ pháp luật;
- Thiết kế hợp đồng điện tử hợp pháp;
- Xử lý tranh chấp và bảo vệ quyền lợi đầu tư.

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Nguyễn Thị Khánh Linh; Ngày viết: 13/10/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Yên Hòa, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

Các bài viết liên quan: