Đấu thầu xây dựng trực tuyến: thật sự minh bạch hay chỉ là vỏ bọc?

1. Đấu thầu trực tuyến: cơ sở pháp lý và xu hướng hiện đại

Đấu thầu xây dựng trực tuyến là quá trình lựa chọn nhà thầu hoặc nhà đầu tư để thực hiện các dự án xây dựng thông qua nền tảng số, dựa trên nguyên tắc cạnh tranh, công bằng và minh bạch nhằm đạt hiệu quả kinh tế cao nhất, đồng thời yêu cầu các bên liên quan giải trình rõ ràng về quyết định theo tinh thần của Luật Đấu thầu 2023. Quy trình này được hỗ trợ bởi Nghị định 24/2024/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu, hướng dẫn các bước từ chuẩn bị hồ sơ mời thầu, công bố thông tin, đánh giá hồ sơ dự thầu, đến ký kết hợp đồng – tất cả đều được thực hiện trực tuyến để tăng tính công khai và giảm thiểu gian lận.

Tại Việt Nam, đấu thầu trực tuyến đã được áp dụng rộng rãi nhờ sự phát triển của các cổng thông tin điện tử như Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Từ các dự án nhỏ như xây dựng trường học đến các công trình lớn như đường vành đai đô thị, hình thức này giúp tiết kiệm thời gian, giảm chi phí tổ chức, và cho phép nhà thầu từ khắp nơi tham gia mà không cần gặp mặt trực tiếp. Tuy nhiên, sự hiện đại này cũng đặt ra câu hỏi: Liệu công nghệ có đủ sức loại bỏ những bất cập cố hữu trong đấu thầu hay không?

2. Tính minh bạch trong đấu thầu trực tuyến: thực tế và nghi ngờ

Công nghệ thúc đẩy sự công khai và giám sát

Hệ thống đấu thầu trực tuyến mang lại một số lợi ích rõ ràng về tính minh bạch. Thông tin dự án, từ hồ sơ mời thầu đến kết quả trúng thầu, được công bố công khai trên mạng, giúp mọi nhà thầu dễ dàng truy cập mà không phụ thuộc vào mối quan hệ hay thông tin nội bộ. Quá trình nộp hồ sơ và đánh giá cũng được ghi lại tự động, cho phép cơ quan quản lý và công chúng theo dõi, giảm nguy cơ gian lận như sửa đổi hồ sơ sau khi mở thầu.

Những giới hạn của hệ thống công nghệ

Dù vậy, tính minh bạch của đấu thầu trực tuyến không phải lúc nào cũng được đảm bảo. Hạn chế kỹ thuật là một rào cản lớn: không phải nhà thầu nào cũng có đủ năng lực sử dụng nền tảng số, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ ở vùng sâu, vùng xa. Điều này vô tình tạo lợi thế cho các nhà thầu lớn, quen thuộc – những đơn vị vốn đã có nguồn lực mạnh và kinh nghiệm đấu thầu. Thêm vào đó, hệ thống trực tuyến đôi khi gặp lỗi kỹ thuật hoặc bị tấn công mạng, làm gián đoạn quy trình và gây nghi ngờ về tính công bằng.

Yếu tố con người vẫn chi phối kết quả

Công nghệ chỉ là công cụ, còn con người – từ cán bộ quản lý đến nhân viên đánh giá – vẫn đóng vai trò quyết định. Nếu có sự can thiệp từ bên trong, như thiết kế tiêu chí ưu ái một nhà thầu cụ thể hoặc cố ý bỏ qua sai sót trong hồ sơ, đấu thầu trực tuyến sẽ không khác gì đấu thầu truyền thống. Thực tế, một số dự án lớn tại Việt Nam vẫn cho thấy nhà thầu quen thường xuyên trúng thầu, bất chấp sự minh bạch bề ngoài của hệ thống số.

Mối quan hệ ngoài hệ thống không kiểm soát được

Một điểm yếu khác là hệ thống trực tuyến không thể kiểm soát các mối quan hệ ngoài đời giữa bên mời thầu và nhà thầu quen. Thông tin dự án có thể bị rò rỉ trước qua các kênh không chính thức, hoặc kết quả được định hướng trước khi mở thầu. Điều này khiến đấu thầu trực tuyến đôi khi chỉ là lớp vỏ bọc che giấu những bất cập cũ, như thông thầu hay ưu ái ngầm, mà công nghệ chưa đủ sức loại bỏ hoàn toàn.

Đấu thầu xây dựng trực tuyến mang lại tiềm năng lớn về tính minh bạch nhờ công khai thông tin và khả năng giám sát, nhưng những hạn chế về kỹ thuật, yếu tố con người, và mối quan hệ ngoài hệ thống vẫn là rào cản khó vượt qua. Hệ thống này có thể là bước tiến trong việc hiện đại hóa đấu thầu, nhưng chưa đủ để xóa bỏ hoàn toàn nghi ngờ về tính công bằng. Liệu công nghệ có thể đảm bảo một sân chơi thực sự minh bạch, hay chỉ là lớp vỏ bọc mới cho những vấn đề cũ? Câu trả lời phụ thuộc vào cách các bên liên quan – từ cơ quan quản lý đến nhà thầu – vận hành hệ thống này trong thực tế. Nếu bạn cần hỗ trợ pháp lý trong đấu thầu, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết.

____________________________________________________________________________

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Lê Thị Ngọc Trâm; Ngày viết: 23/03/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

_____________________________________________________________________________