Phân biệt giữa tố tụng hành chính và tố tụng dân sự

Phân biệt giữa tố tụng hành chính và tố tụng dân sự

Trong hệ thống tư pháp Việt Nam, tố tụng hành chính và tố tụng dân sự là hai hình thức giải quyết tranh chấp cơ bản. Mặc dù cả hai loại tố tụng này đều liên quan đến việc giải quyết tranh chấp thông qua tòa án, nhưng chúng có những đặc điểm riêng biệt về mục đích, đối tượng, căn cứ pháp lý và quy trình thực hiện. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa tố tụng hành chính và tố tụng dân sự sẽ giúp bạn thực hiện đúng quy trình khi có tranh chấp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân biệt tố tụng hành chính và tố tụng dân sự theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Khái niệm Tố tụng Hành chính và Tố tụng Dân sự

*Tố tụng hành chính:

Tố tụng hành chính là quá trình giải quyết tranh chấp giữa công dân và cơ quan nhà nước, hoặc giữa các cơ quan nhà nước với nhau, về các hành vi hành chính, quyết định hành chính, hoặc văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước mà các bên cho là vi phạm quyền lợi hợp pháp của mình. Mục đích của tố tụng hành chính là bảo vệ quyền lợi của công dân đối với hành vi hành chính của nhà nước.

Ví dụ về tố tụng hành chính có thể là khi công dân kiện một cơ quan nhà nước về việc bị thu hồi giấy phép kinh doanh trái pháp luật, hoặc khi công dân yêu cầu tòa án xem xét tính hợp pháp của một quyết định hành chính.

*Tố tụng dân sự:

Tố tụng dân sự là quá trình giải quyết tranh chấp giữa các cá nhân, tổ chức trong xã hội, không liên quan đến nhà nước hoặc cơ quan nhà nước. Các tranh chấp này có thể bao gồm các vấn đề về hợp đồng, quyền sở hữu tài sản, gia đình, thừa kế, bồi thường thiệt hại, hoặc các quyền lợi dân sự khác.

Tố tụng dân sự hướng tới việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các cá nhân và tổ chức, không liên quan trực tiếp đến hoạt động hành chính của cơ quan nhà nước.

Những điểm giống nhau giữa tố tụng hành chính và tố tụng dân sự

- Nguyên tắc bình đẳng giữa các bên

Theo quy định pháp luật, các bên đương sự (nguyên đơn, bị đơn trong tố tụng dân sự; người khởi kiện, người bị kiện trong tố tụng hành chính) đều có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong quá trình tố tụng. Quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia tố tụng được bảo vệ công bằng, không bị phân biệt đối xử, đồng thời giúp Tòa án xét xử dựa trên cơ sở khách quan.

- Thủ tục xét xử công khai

Cả tố tụng hành chính và tố tụng dân sự đều tuân thủ nguyên tắc xét xử công khai. Theo đó, các phiên tòa được tổ chức công khai để đảm bảo tính minh bạch, trừ trường hợp có lý do đặc biệt cần thiết phải xét xử kín. Nguyên tắc này giúp các bên tham gia tố tụng và công chúng có thể theo dõi quá trình xét xử vụ án một cách rõ ràng, đảm bảo tính minh bạch và công khai của Tòa án.

Ví dụ: trường hợp cần bảo vệ bí mật nhà nước hoặc bảo vệ quyền riêng tư của cá nhân/tổ chức.

- Tòa án nhân dân là cơ quan có thẩm quyền giải quyết

Theo quy định pháp luật Việt Nam, Tòa án nhân dân là cơ quan có thẩm quyền giải quyết cả vụ việc hành chính và dân sự. Tòa án nhân dân các cấp (huyện, tỉnh, cấp cao, tối cao) có thẩm quyền giải quyết các vụ việc từ sơ thẩm, phúc thẩm và giám đốc thẩm, tái thẩm (nếu có). Quy định này đảm bảo sự thống nhất trong hệ thống Tòa án tại Việt Nam trong việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến cả lĩnh vực hành chính và dân sự.

- Quyền kháng cáo, kháng nghị

Cả hai loại tố tụng đều đảm bảo quyền kháng cáo của các bên đương sự và quyền kháng nghị của Viện kiểm sát. Trong đó:

+ Quyền kháng cáo cho phép các bên đương sự yêu cầu Tòa án cấp trên xét xử lại vụ án nếu không đồng ý với bản án hoặc quyết định của Tòa án cấp dưới.

+ Quyền kháng nghị của Viện kiểm sát được sử dụng nếu phát hiện các sai sót trong quá trình xét xử, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên được bảo vệ đúng theo quy định pháp luật.

- Quy trình xét xử qua các cấp Tòa án

Cả tố tụng hành chính và tố tụng dân sự đều có quy trình xét xử qua nhiều cấp, từ sơ thẩm, phúc thẩm đến giám đốc thẩm/tái thẩm (nếu có). Việc có nhiều cấp xét xử giúp đảm bảo tính chính xác và công bằng, cho phép các bên đương sự có cơ hội bảo vệ quyền lợi của mình khi thấy phán quyết chưa phù hợp theo quy định pháp luật.

Những điểm khác nhau giữa tố tụng hành chính và tố tụng dân sự

	Tố tụng hành chính	Tố tụng dân sự
Cơ sở pháp lý	Luật Tố tụng Hành chính năm 2015	Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015
Đối tượng khởi kiện	Quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước, hoặc người có thẩm quyền	Tranh chấp dân sự về quyền và nghĩa vụ giữa các cá nhân, tổ chức
Bên khởi kiện	Người khởi kiện: cá nhân, tổ chức bị ảnh hưởng bởi quyết định/hành vi hành chính	Nguyên đơn: cá nhân/tổ chức khởi kiện khi cho rằng quyền, lợi ích của mình bị xâm phạm
Bên bị kiện	Người bị kiện: cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước	Bị đơn: cá nhân, tổ chức bị nguyên đơn kiện có liên quan đến tranh chấp dân sự
Mục tiêu tố tụng	Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân/tổ chức bị xâm phạm bởi quyết định/hành vi hành chính	Giải quyết các tranh chấp dân sự, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên
Thủ tục hòa giải	Không bắt buộc hòa giải trước khi xét xử	Bắt buộc hòa giải trước khi xét xử (trừ trường hợp đặc biệt)
Thời hiệu khởi kiện	1 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định/hành vi hành chính	2 - 3 năm tùy loại tranh chấp dân sự cụ thể
Tính chất án vụ	Thường liên quan đến quyền lực nhà nước và tính chất công quyền	Thường liên quan đến quyền tài sản, nhân thân hoặc các nghĩa vụ dân sự
Trách nhiệm chứng minh	Bị đơn (cơ quan nhà nước) phải có trách nhiệm chứng minh tính hợp pháp của quyết định/hành vi hành chính	Nguyên đơn (người khởi kiện) có trách nhiệm chứng minh yêu cầu khởi kiện của mình

Cam kết chất lượng dịch vụ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hoạt động với phương châm tận tâm – hiệu quả – uy tín, cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, cụ thể như sau:

- Đảm bảo thực hiện công việc theo đúng tiến độ đã thỏa thuận, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng với quy tắc đạo đức và ứng xử của luật sư Việt Nam.

- Đặt quyền lợi khách hàng lên hàng đầu, nỗ lực hết mình để mang đến cho khách hàng chất lượng dịch vụ tốt nhất.

- Bảo mật thông tin mà khách hàng cung cấp, các thông tin liên quan đến khách hàng.

Rất mong được hợp tác lâu dài cùng sự phát triển của Quý Khách hàng.

Trân trọng!

(Người viết: Lương Thị Thu Trang; Ngày viết: 10/01/2025)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 15, Tòa nhà đa năng, Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0989.386.729

Email: hotmail@htcvn.vn

Website: https://htcvn.vn; https://htc-law.com; https://luatsuchoban.vn

_______________________________________________________